اوقات فراغت یکی از مؤلفه‌های اساسی رشد همه‌جانبه نوجوانان است که چگونگی بهره‌گیری از آن می‌تواند مسیر شکل‌گیری هویت، سلامت روان و تعاملات اجتماعی آنان را تعیین کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نحوه استفاده نوجوانان از اوقات فراغت و تأثیر آن بر ابعاد مختلف زندگی روزمره، با رویکردی ترکیبی (کمی و کیفی) انجام شد. جامعه آماری شامل کلیه نوجوانان ۱۳ تا ۱۸ سال شهر شیراز در سال ۱۴۰۳ بود که با روش تصادفی طبقه‌ای، ۳۸۴ نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. داده‌های کمی با استفاده از رگرسیون چندمتغیره و داده‌های کیفی با تحلیل مضمون بررسی شدند. یافته‌ها نشان داد مشارکت در فعالیت‌های ورزشی و فرهنگی با افزایش رضایت از زندگی و تعاملات اجتماعی رابطه مثبت و معنادار دارد (p < 0.01)، در حالی‌که استفاده افراطی از فضای مجازی تأثیر منفی بر شاخص‌های روانی و اجتماعی نوجوانان برجای می‌گذارد. تحلیل کیفی نیز سه مضمون محوری شامل «احساس هویت و تعلق اجتماعی»، «کاهش اضطراب روزمره» و «وابستگی دیجیتال» را آشکار ساخت. نتایج این مطالعه بیانگر آن است که مدیریت آگاهانه اوقات فراغت، به‌ویژه از طریق فعالیت‌های ورزشی و گروهی، می‌تواند عاملی مؤثر در ارتقای کیفیت زندگی، سلامت روان و سرمایه اجتماعی نوجوانان باشد. یافته‌های پژوهش ضمن تأیید نظریه‌های توسعه مثبت نوجوانی، می‌تواند مبنایی برای سیاست‌گذاری فرهنگی و طراحی برنامه‌های فراغتی هدفمند در مدارس و نهادهای ورزشی کشور قرار گیرد.