مسئولیت‌پذیری به عنوان یکی از ارزش‌های کلیدی در رشد شخصیت دانش‌آموزان، از طریق تعاملات فرهنگی و اجتماعی در محیط مدرسه شکل می‌گیرد. این پژوهش با رویکرد پدیدارشناسی تفسیری، به کاوش تجارب زیسته دانش‌آموزان، معلمان و مدیران در خصوص تأثیر فرهنگ مدرسه بر پرورش مسئولیت‌پذیری در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی پرداخت. جامعه آماری شامل دانش‌آموزان، معلمان و مدیران مدارس ابتدایی شهرستان کرمانشاه بود و نمونه‌گیری هدفمند بر اساس اشباع نظری انجام شد (۱۵ دانش‌آموز پایه پنجم، ۶ معلم و ۳ مدیر). داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته گردآوری و با روش تحلیل مضمونی (کدگذاری باز، محوری و انتخابی) تحلیل گردیدند. یافته‌ها سه مضمون نهایی را آشکار ساخت: فرهنگ مدرسه به عنوان بستر اجتماعی (قوانین، ارزش‌ها و فعالیت‌های فرهنگی که زمینه تمرین مسئولیت را فراهم می‌کنند)، نقش روابط انسانی و الگوسازی (رابطه مثبت معلم-دانش‌آموز، تشویق و اعتماد که درونی‌سازی رفتارهای مسئولانه را تسهیل می‌کند) و هم‌افزایی ساختار و تجربه زیسته (تلفیق سیاست‌های سازمانی با موقعیت‌های روزمره برای پایداری مسئولیت‌پذیری). دانش‌آموزان مسئولیت‌پذیری را از طریق وظایف عملی مانند فعالیت‌های گروهی و شیفت‌های خدمتی تجربه می‌کردند و با احساساتی نظیر غرور و تعلق همراه می‌سازند. معلمان بر الگوسازی و واگذاری نقش‌ها تأکید داشتند، در حالی که مدیران انسجام فرهنگی و برنامه‌های مشارکتی را کلیدی می‌دانستند. این نتایج با نظریه‌های برونفنبرنر (۱۹۷۹) و مدل‌های تربیتی همخوانی دارد و بر لزوم مداخلات دانش‌آموزمحور تأکید می‌ورزد. پیشنهادها شامل اجرای برنامه‌های مستمر مانند «نوبت‌داری کلاس» و هماهنگی والدین-مدرسه برای کاهش چالش‌هایی نظیر دخالت خانوادگی است. پژوهش بر سرمایه‌گذاری فرهنگی برای جامعه‌ای مسئولانه تأکید دارد، هرچند محدودیت‌هایی مانند تمرکز جغرافیایی و حجم نمونه کوچک را به همراه دارد.