اعتیاد به مواد مخدر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معضلات اجتماعی، روانی و بهداشتی، با وجود اقدامات پیشگیرانه و درمانی همچنان روندی رو به گسترش در میان نوجوانان و جوانان دارد. این مقاله با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی به تعریف و دسته‌بندی مواد مخدر، بررسی علل فردی، خانوادگی و اجتماعی گرایش به اعتیاد، و همچنین معرفی مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری و درمان می‌پردازد. نتایج پژوهش‌های موجود نشان می‌دهد که عواملی چون ضعف مهارت‌های زندگی، فشار گروه همسالان، مشکلات خانوادگی، بحران‌های اقتصادی و دسترسی آسان به مواد، زمینه‌ساز ابتلای جوانان به سوءمصرف مواد هستند. از سوی دیگر، آموزش مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی، تقویت باورهای مذهبی و معنوی، ورزش و فعالیت‌های گروهی، و استفاده از برنامه‌های درمانی همچون «دوازده گام» می‌توانند به‌عنوان راهبردهای مؤثر در پیشگیری و درمان اعتیاد به کار گرفته شوند.