انتخاب همسر به عنوان یکی از سرنوشت‌سازترین تصمیمات زندگی، نیازمند معیارهایی است که پایداری و سلامت خانواده را تضمین کند. پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش دو متغیر کلیدی هوش هیجانی و عزت نفس در تعیین این ملاک‌ها انجام شده است، روش این مطالعه به روش مروری نظام‌مند و با تحلیل مبانی نظری و پیشینه پژوهش در حوزه‌های روانشناسی و علوم تربیتی انجام پذیرفت.
یافته‌ها حاکی از آن است که هوش هیجانی (متشکل از مؤلفه‌هایی مانند خودآگاهی، خودکنترلی، همدلی و مهارت‌های اجتماعی) به افراد توانایی می‌دهد تا هیجانات خود و طرف مقابل را به درستی شناسایی و مدیریت کنند، که این امر در گزینش شریک زندگی مبتنی بر واقع‌بینی و درک متقابل بسیار حیاتی است. از سوی دیگر، عزت نفس به عنوان هسته مرکزی خودپنداره، معیارهای انتخاب فرد را مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد. افراد با عزت نفس سالم، به دنبال روابط برابر و مبتنی بر احترام می‌روند، در حالی که کاهش عزت نفس می‌تواند منجر به انتخاب‌های نامناسب، تسلیم در برابر رابطه‌های تحمیلی و تحمل آسیب‌های روانی شود.
به نظر می‌رسد تقویت هوش هیجانی و عزت نفس، پیش‌نیازی ضروری برای جوانان در آستانه ازدواج است تا بتوانند معیارهای عقلانی، عاطفی و منطبق با ارزش‌های اصیل اسلامی (مانند تأکید بر تشکیل خانواده به عنوان سنگر آرامش) را در انتخاب همسر به کار گیرند.