زمینه: بیماری آلزایمر، یک اختلال پیشرونده نورودژنراتیو که بین ۳-۷٪ از جمعیت جهانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، چالش‌های عمده‌ای را برای سیستم‌های بهداشتی ایجاد کرده است. در حالی که درمان‌های معمول بر مدیریت علائم تمرکز دارند، پزشکی سنتی ایرانی یک چارچوب جامع ریشه‌دار در "نظریه اخلاط" ارائه می‌دهد که بر "سوء مزاج" مغز به عنوان یک علت‌شناسی کلیدی تأکید می‌کند. این مطالعه دانش باستانی پزشکی سنتی ایرانی را با علم مدرن پیوند می‌دهد تا داروهای گیاهی برای بیماری آلزایمر را ارزیابی کند.

هدف: این مطالعه برای تبیین دیدگاه‌های علت‌شناسی پزشکی سنتی ایرانی در مورد بیماری آلزایمر و تأیید اثربخشی گیاهان دارویی توصیه‌شده آن از طریق شواهد فارماکولوژیکی معاصر اجرا شده است.

روش‌ها: شش متن کلاسیک پزشکی سنتی ایرانی (مثلاً قانون در طب ابن سینا) برای اصطلاحات مرتبط با بیماری آلزایمر ("لیسارغس"، "نسیان") مورد تحلیل قرار گرفتند. سی و شش گیاه شناسایی‌شده در پزشکی سنتی ایرانی با استفاده از منابع پاب مد، اسکوپوس و ساینس دایرکت طی سالهای ۱۹۶۶ تا ۲۰۱۶ مورد بررسی قرار گرفتند تا ترکیبات زیرفعال و مکانیسم‌های آن‌ها (مانند مهار استیل‌کولین‌استراز، نوروپروتکتیو) ارزیابی شوند.

یافته‌ها: پزشکی سنتی ایرانی بیماری آلزایمر را به سوء مزاج سرد و تر یا سرد و خشک مغز نسبت می‌دهد که با اختلال سیستمیک در سیستم‌های گوارشی، کبدی و قلبی‌عروقی مرتبط است. از ۳۶ گیاه، ۲۰ گیاه فعالیت مهاری استیل‌کولین‌استراز نشان دادند (مانند اسطوخودوس، آویشن شیرازی)، در حالی که دیگران اثرات نوروپروتکتیو (مانند سیاه‌دانه) یا تقویت حافظه (مانند زعفران) نشان دادند. قابل توجه است که خانواده‌های نعناعیان و چتریان به طور برجسته‌ای توصیه شدند. مطالعات مدرن تأکید پزشکی سنتی ایرانی بر اتصال بین اندام‌ها را تأیید می‌کنند که با مفاهیمی مانند محور روده-مغز همسو است.

نتیجه‌گیری: پزشکی سنتی ایرانی یک منبع غنی از کاندیداهای گیاهی برای بیماری آلزایمر ارائه می‌دهد که با تأییدات فارماکولوژیکی مدرن همپوشانی قابل توجهی دارد. با این حال، ۴۵٪ از گیاهان توصیه‌شده مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند که پتانسیل استفاده‌نشده را برجسته می‌کند. این رویکرد تلفیقی بر ارزش دانش سنتی در هدایت تحقیقات مبتنی بر شواهد برای درمان های نورودژنراتیو تأکید می‌کند.