اخلاق، جمع خلق، روش‌ها ورفتارهای آدمی در زندگی روزمره است و شیوه‌هایی است که برای کارهایش انتخاب می‌کند وهدف آن آراستگی و تخلق به سیرت فاضله است. هراثر هنری وادبی جذابیت‌هایی دارد که موجب فراگیر یا طرد شدگی آن می‌گردد. اربابان هنر و ادیبان به نوعی از ادبیات اخلاق محور به نام ادب تعلیمی روی آوردند که بازتابش سخن نیکو گفتن است از هزل دوری جستن. بازتاب افکار و مضامین اخلاق محور ومذهبی در شعر بسیاري از شاعران بزرگ ما مشهود است؛ از جمله حکیم نظامی گنجه‌ای شاعر بزرگ قرن ششم هجري که در اولین منظومه خود مخزن الاسرار بسیاري از افکار زاهدانه و گاه عارفانه خود را در جامه شعر عرضه داشت و اندیشه‌های اخلاقی او در منظومه‌های دیگر نیز به فراخور حال، خود را نشان می‌دهد. توجه به انسان و ویژگی‌های دوگانه وجودي او، در پنج گنج بسیار مورد توجه قرار گرفته است. حکیم گنجه می‌کوشد با کلام شاعرانه و با استفاده از داستان‌های تاریخی و گاه تمثیلی، چهره آدمی را به طور شفاف به تصویر بکشد؛ هر دو وجه جسمانی و روحانی انسان مورد نظر شاعر است و بر آن است تا با پرداختن به این دو بعد، هدف از خلقت و آفرینش او رابیان کند. در این مقاله کوشش می‌شود به شیوه کتابخانه‌ای و توصیفی ‌_تبیینی جلوه‌ای از افکار اخلاق اسلام محورِ حکیم گنجه بیان شود.