ارزشیابی تحصیلی یکی از مهم‌ترین ابزارهای سنجش عملکرد دانش‌آموزان و بهبود کیفیت آموزش است. در دهه‌های اخیر، روش‌های سنتی ارزشیابی که عمدتاً بر آزمون‌های پایانی و نمره‌محوری تمرکز داشتند، جای خود را به رویکردهای نوین و متنوع‌تری داده‌اند. روش‌های نوین ارزشیابی شامل ارزشیابی تکوینی، خودارزشیابی، همتایابی، ارزشیابی مبتنی بر عملکرد، ارزشیابی دیجیتال و ارزشیابی پرتفولیو می‌شوند که هر یک به نحوی فرآیند یادگیری را بهبود می‌بخشند. این روش‌ها با تأکید بر بازخورد مداوم، یادگیری مشارکتی و تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی، می‌توانند انگیزه دانش‌آموزان را افزایش داده و درک عمیق‌تری از مفاهیم درسی ایجاد کنند.
در این مقاله، ابتدا به معرفی و مقایسه روش‌های سنتی و نوین ارزشیابی پرداخته شده و سپس تأثیر این روش‌ها بر یادگیری فعال، افزایش خلاقیت و کاهش اضطراب امتحان بررسی می‌شود. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند که روش‌های نوین ارزشیابی با فراهم کردن فرصت‌های یادگیری معنادار، نه‌تنها موجب بهبود عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان می‌شوند، بلکه در ارتقای مهارت‌های اجتماعی و خودتنظیمی آنان نیز نقش مؤثری دارند. در پایان، پیشنهادهایی برای اجرای بهتر این روش‌ها در نظام آموزشی ارائه خواهد شد.