ماجرای رٌمان همسایه‌ها قبل از قیام ملی بیست و هشتم مردادماه 1332 است. رٌمان همسایه‌ها زمان بی‌بند و باری ها، لجام گسیختگی ها و اعمال نفوذ سیاست‌های خارجی برای گل آلود کردن آب بمنظوره بهره‌گیری های سیاسی و اقتصادی نامشروع است. در این جستار ما با روش توصیفی-تحلیلی از دیدگاه نقد اجتماعی رمان همسایه‌ها اثر احمد محمود را بررسی کرده است؛ روزگاری که در همسایه ها از آن سخن می‌رود، دنباله‌ی روزگار درد ملت ماست که ناملایمت بسیاری را پشت‌سر گذاشته است و سخن از خودساختگان و خودباختگانی است که با پیوستن به هم، بر آن شدند تا با زبان سیاست روز و به یاری وسایلی که آن روز ها بر مردم تاثیر داشت، علیه این پریشان‌حالی مبارزه کنند. رمان همسایه‌ها و ماجرای آن در فصول ابتدایی کتاب همه در خانه‌ای رخ می‌دهد که نماد کلی جامعه‌ی عصر نویسنده است و هر یک از همسایه‌هایی که در این رمان به آن اشاره‌ای شده است نمادی از یک قشر خاص جامعه و فرهنگ‌ها، رفتار ها و خصوصیات منحصر به آن قشر می‌باشند. محمود در نهایت پختگی و با استفاده از همین نمادگذاری ها به حقایق تلخ جامعه‌ی آن زمان می‌پردازد و این تفکر انتقادی را رشد می‌دهد. در این رمان به مسائل اجتماعی بسیاری اشاره شده‌است، مانند: بی‌سوادی و نفوذ مالکین، بیکاری و گرسنگی، سردرگمی و بلاتکیلفی مردم، نقش بی‌رویه‌ی پلیس، ملی شدن نفت و مبارزه‌ی مدعیان منتقد با احساسات است.