شهر که تصوری است یکپارچه از حضور، راهی طولانی در طول تاریخ حیات بشری طی نموده است. مسیری پر فراز و نشیب به وسعت دید اقوامی با فرهنگ و آداب و رسوم متفاوت، که هر کدام، شهر را از دریچه ی نگاه خود به نظاره می نشست. یکی ظاهر شهر را می دید و دیگری باطن شهر، و آن خط سوم، چیزی جز آن دو. آری این بود قصه ی شهر که در آن تعبیری به وسعت « روح »، بامعنا می نمود. شهری اسلامی که با جذبه ی بی هنگام خویش، مفاهیمی چون تقدس، تقرب به لحظات ملکوتی و در یک کلام « شور هستی » را در تمام اعصار، با تمام وجود فریاد زده است.در هر جامعه ای که در آن دین مربوط به آن جامعه حاکم است،هر جزء از فعالیتهای آن جامعه ارتباط نزدیك با عوامل مذهبی رایج در آن جامعه دارد. در جامعه اسلامی که دین اسلام اساس تشکیل دهنده آن جامعه است، هنرهای مختلفی از جمله معماری، از مهمترین تجلیات اصول اسلامی هستند. بعد از ورود اسلام به ایران و آشنایی ایرانیان با جهان بینی اسلامی باعث تغییر و تحول افکار و عقاید ایرانیان اصیل و با فرهنگ شد، جهان بینی اسلامی بر معماری ایران تاثیر گذاشته و موجب شکلگیری بناهای مختلفی از جمله مسجد، خانه، تکیه، کاروانسرا و دیگر بناها بر طبق مبانی نظری اسلامی شد، قسمتهای مختلف فضاهای ذکر شده مثل گنبد، مناره، ورودی،هشتی و دیگر بناها بر طبق اصول و مبانی اسلامی به و جود آمدهاست و سبب شکل گیری سبکی از معماری شد که امروزه با نام معماری اسلامی ایران مشهور است. این سبك معماری همچون تمامی سبكهای موجود در معماری، تحت تاثیر خصوصیات بومی و تاریخی خود بودهاست، یکی از مهمترین و موفقترین مکاتب اسلامی به شمار می آید.در این نوشتار، سعی بر آن است تا به کشف جوهره های پنهان شهر اسلامی از منظر روح و حس تعلق خاطر ساکنین پرداخته شود به گونه ای که نه تنها بیانگر کالبد و صورتی از حیات مدنی شهر باشد، بلکه مفهوم و معنایی باطنی را نیز در اذهان تبیین نموده و در مقابل شاهد بی هویتی در ساختار شهرسازی معاصر ناشی از چندصدایی در معماری هستیم.