دوره سلجوقی و ایلخانی را می توان نقطه عطفی در تاریخ معماری ایران محسوب نمود. اشکال جدید معماری و بروز شیوه های تزیینی جدید سبب شد تا معماری ایران به تدریج یک شکل نهایی به دست آورده و در نهایت به انسجام ،هماهنگی و پختگی کامل برسد.کاربرد دو عنصر گچ و آجر هم به عنوان مواد و مصالح و هم به عنوان بخشی از تزیینات ،از مهم ترین شاخص های معماری این دوران به شمار میرود . توپی گچی ته آجری زینتی است که با استفاده از گچ و آجر به وجود می آید؛اما نه در رده تزیینات گچی قرار می گیرد ونه در زمره تزیینات آجری .در ابتدا در این مقاله به بررسی آجر کاری دوره سلجوقی میپردازیم و در ادامه توپی گچی ته آجری در بناهای دوره سلجوقی و ایلخانی بررسی می کنیم.