محله های شهری از دیر بازبعنوان عرصه های کالبدی و اجتماعی در شهرهای ایران مطرح بوده و بعنوان اجزای عملکردی و جغرافیایی شهرها به شمار آمده و نقش اساسی در هویت و حیات اجتماعی همراه داشته اند. پیشینه هویت به طول تاریخ یک فرهنگ وابسته است و فرهنگ گویای تمدن یک ملت است که در معماری و عناصر کالبدی محله های شهری به مرور زمان شکل می گرفت وشهر از مجموع این محله های منسجم تشکیل می شد. با این وجود امروزه در سایه تحولات سریع کالبدی اجتماعی اقتصادی عصر مدرن و عدم توجه معماران و برنامه ریزان شهری به واحدهای عینی و تمرکز ایشان به تقسیم بندی های انتزاعی از شهر و محیط زندگی محلات کمتر محلی از اعراب را در زندگی معاصر به خود اختصاص داده اند که خود پریشانی بی خانمانی ( بی مکانی) عدم رضایتمندی سکونتی و از هم گسیختگی هویت فردی را به همراه داشته است. جنبش توسعه اجتماعات محلی از جمله رویکردهای متاخر در معماری و شهرسازی می باشد که در مقیاس محله ها و سلول های شهری عمدتا بر ابعاد اجتماعی ظرفیتهای موجود در محله ها و سرمایه های اجتماعی تاکید می نماید. در این مقاله سعی شده است با استفاده از شناسایی راهبردهای برنامه ریزی در منطقه مرکزی قم ( محله عشقعلی و گذرخان ) به تدوین برنامه و الگویی برای بازآفرینی احیا و بهبود الگو وعناصر معماری در محدوده مورد مطالعه پرداخت.