یکی از عناصر بنیادی معماری بومی فضاهای باز یا حیاط است که در اقلیم های گوناگون با شکلهای مختلف قابل مشاهده است . در این مقاله به بررسی الگوهای بومی فضاهای باز حیاط در دو اقلیم گرم و مرطوب و گرم و خشک در دو شهر یزد و بوشهر پرداخته شده است . روش تحقیق اتخاذ شده در این نوشتار روش تحقیق کیفی تطبیقی است که با بررسی مستندات کتابخانه ای مربوط به اصول اقلیمی هر منطقه به تطبیق اطلاعات به دست آمده از طریق مشاهدات میدانی مربوط به ۴ نمونه ی خانه ی دوره قاجار در هر کدام از شهرها پرداخته شده .است پژوهش حاضر درصدد پاسخگویی به این پرسش است که عملکرد اقلیمی حیاط در دو اقلیم گرم و خشک و گرم و مرطوب چگونه است ؟ جهت رسیدن به پاسخ ، شکل تناسبات هندسه و خصوصیات کالبدی بدنه های مرتبط با حیاط در نمونه های مورد مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفت . یافته ها نشان داد که در تناسبات حیاطهای خانه های بوشهر مؤلفه ارتفاعی دارای بیشترین مقدار نسبت به مؤلفه های افقی طول و عرض کف حیاط بوده است و حیاط به حالت مکعب مستطیل ایستاده است در حالی که در خانه های یزد مؤلفه ارتفاعی نسبت به مؤلفه های افقی طول و عرض کف حیاط دارای میران کمتری است و حیاط در این شهر حالت مکعب مستطیل خوابیده دارد فرم مکعب مستطیل ایستاده در بوشهر جهت ایجاد تهویه عمودی و به جریان در آوردن رطوبت منطقه به صورت دودکشی عمل می نماید در حالی که در یزد فرم خوابیده حیاط امکان ایجاد تهویه عرضی را مهیا نموده و افزایش رطوبت از طریق استفاده از حوض و پوشش گیاهی در سطح وسیع تر نسبت به شهر بوشهر را امکان پذیر نموده است.