ساختار فضایی-کالبدی از کلیدی‌ترین مفاهیم رایج در عرصه برنامه‌ریزی و طراحی شهری است؛ چراکه با تمام عناصر کالبدی و مؤلفه‌های ساختاری شهر درگیر بوده و مبین چگونگی استقرار و عملکرد این عناصر در سطح شهر است. محیط و فرهنگ بر هم تأثیر متقابل دارند. تأثیر محیط (بطور عام) بر انسان و بر شکل‌گیری شخصیت و رفتارهای او، از گذشته‌های دور و از منظر بسیاری از متفکران مورد توجه بوده است. کالبد و فرم فیزیکی شهر شامل ساختارهای شکل‌دهی به عرصه‌های عمومی و توده‌های دربرگیرنده فضاهای خصوصی است، که امکان وقوع عملکرد و فعالیت‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی در آن‌ها بسترسازی شده است. بر این اساس شهرها، متناسب با جایگاه اجتماعی خود، هویت و نظم کالبدی، متفاوت و همساز با این جایگاه دارند. از آنجا که بستر اجتماعی - فرهنگی مدام در حال تغییر و تحول است، انضباط کالبدی شهرها نیز متناسب با آن و به طور مدام، سازماندهی جدید می‌شود. معنایی که محیط و ویژگی‌های کالبدی ساخته‌های انسان به انسان القا می‌نمایند، آن دسته از اصول و ارزش‌های فرهنگی و جهان‌بینی جامعه می‌باشد و شکل دهنده محیط بوده‌اند. به بیان دیگر محیط مصنوع با سمبل‌ها و تناسب و اجزا و نشانه‌ها و شکل و رنگ و دیگر بارزه‌هایش، هم بیانگر جهان‌بینی و فرهنگی است که بانی شکل گرفتن آن شده و هم اصول و ارزش‌های آن را به انسان القا نموده و به نوعی در تحولات فرهنگی ایفای نقش می‌نماید.