از آنجا که مقوله دین و تمدن، فرهنگ و تمدن، علم و تمدن و... از جمله مسائل و بحث های چالش برانگیز بویژه در قرون حاضر بوده است. کوشش شده، روابط بین آنها در این جستجوی هر چند اندک، نشان داده شود و تصویری درست با نگاهی علمی مبتنی بر تحقیقات و تالیفات جدید و از دیگر سو یافته های نگارنده، به خواننده منتقل شود. بناچار باید اذعان کرد که در این رهگذر جمع تعاریف از این مقولات اجتناب ناپذیر است. پس از آن روابط و مناسبات بین این واژه ها نشان داده شده و تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری پایانی نیز صورت گرفته است.