بشر از اوایل دوره یکجانشینی خود شاهد تبلور تمدن¬های مختلفی بوده است که هر کدام برپایه نظریه¬های خاص نسبت به خود اعلام موجودیت نموده¬اند. در سیر تاریخی این تمدن¬ها در میابیم که اکثر آنها به دلیل عدم کارکرد صحیح ساختار تمدنی از ادامه حیات بازمانده و منقرض شده¬اند. شناخت ماهیت و مبنای تمدن، شناخت صحیح نظامات اجتماعی یک تمدن، شناخت دقیق پیشران¬های هر نظام تمدنی، رصد و پرداختن به کارکردهای صحیح آن می تواند متضمن رشد و بقاء یک تمدن باشد در غیر اینصورت آن تمدن مانند تمدن¬های منقرض شده رو به زوال خواهد بود. هدف این مقاله معرفی دیدگاه¬های مختلف در رابطه با مبانی تمدنی و پرداختن به مبانی اصیل، علمی و قابل دفاع تمدن اسلامی و معرفی برخی از پیشران¬های تمدن نوین اسلامی و کارکردهای آن دارد است. تمدنی که بدون شک قرابت بسیار زیادی با روح آرمانخواهی، عدالت¬طلبی و معنویت¬جویی بشر دارد. از طرفی تمدن اسلامی نیز برای رشد و بقاء مستلزم پرداخت صحیح به نظامات ساختاری تمدن و پیشران¬های خود است. بنابریان سیاستگذاران، مدیران و دست¬اندرکاران تمدن و فرهنگ اسلامی با شناخت بیشتر و بهتر ساختار تمدن اسلامی و پیشران¬های آن می¬توانند گام مؤثرتری در رشد و بالندگی تمدن اسلامی بردارند.