مطالعه حاضر با هدف بررسي اثر برخي فاکتورهای اقلیمی و توپوگرافی بر میزان موسیلاژ و صفات مورفولوژيكي توده¬هاي بومي گیاه داروئی اسفرزه در استان گلستان انجام شد. بدين منظور ابتدا نقاط رویش این گیاه شناسایی گردید و نحوه رشد و طول دوره رشد گیاه مطالعه شد. نمونه¬برداری از 4 منطقه روستای قره ماخر، روستای دوزاولوم، مرتع آرامگاه و شهر اینچه¬برون که گیاه به صورت خودرو در آنها رشد داشت، بر اساس طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار ، در اردیبهشت 1390 انجام شد و میزان موسیلاژ و صفات مورفولوژيكي توده ها مورد بررسي قرار گرفت. با توجه به نتايج حاصل از تجزيه واريانس و مقايسه میانگین مشخص شد دو توده قره ماخر و آرامگاه براي اكثر صفات بيشترين مقدار را به خود اختصاص دادند و به عنوان توده هاي برتر كه مي توان در كارهاي اصلاحي از آنها بهره برد، معرفي مي شوند، هم چنين توده هاي اینچه برون و دوزاولوم براي بيشتر صفات مقدارهاي كمتري را به خود اختصاص دادند. با بررسی شرایطی مانند منحنی بارش، توپوگرافی، منحنی دما و اقلیم در استان گلستان مشخص شد این دو توده در منحنی بارش 300-201 میلی متر و دو توده دوزاولوم و اینچه برون در منحنی بارش 200-0 میلی متر واقع شده اند. بر اساس منحنی دما نیز دو توده قره ماخر و آرامگاه در 18 درجه و دوزاولوم و اینچه برون در 16 درجه قرار گرفته اند. اما بر اساس منحنی اقلیم هر چهار توده در اقلیم خشک استان واقع شده اند و از لحاظ توپوگرافی نیز هر چهار توده با هم اختلاف ارتفاعی نداشتند و در ارتفاع 1000- 500 متر قرار داشتند. به نظر می رسد تفاوت موجود در توده ها بیشتر متاثر از دما و بارش در هر محل باشد.