به منظور بررسی ارتباط عملکرد دانه با سایر عوامل موثر بر آن و اهمیت نسبی هریک از آنها 25 رقم گندم زمستانه، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 91-90 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد کرج در دو شرایط آبیاری (آبیاری نرمال و قطع آبیاری بعد از مرحله سنبله دهی) کشت گردید. برخی صفات زراعی از جمله صفات مربوط به رسیدگی (روزتا سنبله¬دهی، روزتا گرده¬افشانی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و روز تا رسیدگی کامل)، عملکرد دانه، اجزای عملکرد، طول پر شدن دانه، سرعت پرشدن دانه، شاخص برداشت، ارتفاع و صفات مربوط به آن اندازه¬گیری شد. تجزیه واریانس داده ها در هر دو آزمایش نشان داد ارقام از نظر اکثر صفات تفاوت معنی¬داری داشتند، که نشان¬دهنده تنوع بالای صفات مورد بررسی در بین ارقام بود. بالاترین عملکرد دانه در شرایط نرمال متعلق به ارقام گاسکوژن، میهن، زارع و زرین و در شرایط تنش خشکی مربوط به ارقام اروم، روشن، میهن و آذر2 بود. نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام صفات نشان داد که در شرایط آبیاری نرمال، صفات عملکرد بیولوژیک، طول پدانکل و ارتفاع و در شرایط تنش خشکی صفات عملکرد بیولوژیک، طول بیرون¬آمدگی پدانکل و ارتفاع وارد مدل شد و برای این صفات تجزیه علیت انجام شد، که در هر دو شرایط نرمال و تنش بیشترین اثر مستقیم بر روی عملکرد دانه، متعلق به عملکرد بیولوژیک، بود.