مساکن سنتی روستایی در شمال کشور، با ظاهر متفاوت خود اقتباسی ساده از طبیعت و جغرافیای منطقه بوده و پاسخگوی نیازهای اساسی مردمانی است که فعالیتهای اقتصادی و فرهنگ زیستی آنان متفاوت با دیگرنقاط ایران می باشد.
مسكن و معماري همواره از عوامل اقليمي بوده كه در مواردي از فرهنگ تبعيت مي¬كرده است. از هزاران سال قبل در معماري خانه¬هاي روستايي كرانه جنوبي درياي كاسپين تغيير محسوسي روي نداده بود. اما از اواخر دوره قاجاريه، و با رفت و آمد مردم اين منطقه به اروپا خانه¬ها و بناهاي شهرهاي منطقه كم¬كم رنگ و شكل غربي پيدا كرد.
تغيير در سبك و نوع مسكن روستايي بعد از اصلاحات ارضي كم¬كم رو به تغيير نهاد كه اين تغيير بعد از پيروزي انقلاب اسلامي و با تأسيس نهادهايي مانند، جهاد سازندگي و بنياد مسكن انقلاب اسلامي كه با شعار استضعاف¬زدايي و ايمن و مستحكم-سازي مساكن روستايي در برابر پديده¬هايي طبيعي آغاز به كار كرده بودند، به اوج خود رسيد. امروزه به ندرت مي¬توان در روستاهاي منطقه خانه به سبك و سياق گذشته با پوشش سقف «لي» يا «كولش» و يا كتام، كوتي و غيره را يافت.
معماري مدرن با نوع و سبك معماري خاص خود و استفاده از سنگ بلوك، آجر، سيمان، ايرانيت، حلب، آلومينيوم و غيره به جاي مصالح طبيعي و بومي منطقه كاملاً محسوس و آشكار است. اين دور شدن از معماري و فرهنگ سنتي گذشته متأسفانه به حدي است كه نه تنها آثار معماري بناها از بين رفته بلكه اسامي و اشكال آن نيز براي جوانان اين منطقه بيگانه مي¬باشد. در اين مقاله سعي بر اين است كه با يادآوري نوع معماري بناهاي گذشته حتي الامكان اسامي، اشكال و نحوه استفاده آنها كه كاملاً بومي و طبيعي و سازگار با محيط زيست منطقه بوده، احياء گردد.