در این جستار به بررسی روند تغییرات نو ظهور در معماری دوره¬ی قاجاریه و به تفصیل در مبحث معماری مسکن خواهیم پرداخت. در دوران قاجار ، نظام كهن زیست تحت تاثیر عواملی كه بیشتر خاستگاه جهانی داشت دستخوش تحول و دگرگونی شد و جنبه های نوینی از زندگی شهری با سلسله مراتب خاص پدیدار گردید. در این دوره برای اولین با در ایران، ساختمان سازی با تهیه نقشه مرسوم شد. همچنین طراحی و ساخت، برخلاف نظام استاد شاگردی به فرد واگذار گردید. معماری دوره قاجار را معماری خانه سازی و یا معماری خانه های مسكونی نامیده اند. چرا كه بیشترین ساخت و سازها در این دوره به علت افزایش جمعیت شهرنشین معطوف به ایجاد سرپناه و خانه برای مردم مهاجر و تازه وارد به شهر گردید. كثرت ساخت و ساز به همراه شرایط نامساعد اقتصادی مانع از پویایی و ایجاد تحول چشم گیر در نظام فضایی و ساختاری خانه ها بود.خانه های عوام برطبق همان بافت محله ای و در تبعیت از ضوابط الگوی متداول خانه ایرانی ساخته می شد. در این میان تنها خانه های اشراف و طبقات مرفه در محلات شمال شهر مشابه با كاخ ها و عمارت های سنتی ساخته می شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که سبک معماری دوره¬ی قاجار بطوركلي تلفيقي از خانه‌هاي سنتي ايران به همراه برخي از نماهاي فرهنگي مي‌باشد. در پي تحول سبك معماري در احداث خانه‌ها، كم‌كم اصلي‌ترين مفهوم فكري و كالبدي معماري ((درونگراي)) جاي خود را به ((برونگرايي)) در شكل‌گيري خانه‌ها مي‌دهد كه نمونه‌هاي متعددي از آنرا در تهران آن زمان مي‌توان ديد. روش پژوهش در نگارش مقاله از نوع توصیفی_ پیمایشی_طولی و گردآوری آن بر اساس روش اسنادی_کتابخانه ای میباشد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که سیر تغییرات چه مسیری را طی نموده و معماری مسکن ایران در دوره¬ی قاجار دستخوش چگونه تحولاتی گشته است.