یکی از روش های طراحی پایدار ساختمان ها و کاهش مصرف انرژی آن ها، همساز شدن ساختمان ها با اقلیم هر منطقه می باشد. معماران در گذشته، برای همساز شدن با اقلیم و رسیدن به آسایش حرارتی در مناطق گوناگون از روش های مختلفی بهره می گرفتند. یکی از از این روشها، استفاده از عناصر طبیعی جهت گرمایش و سرمایش بوده است که بدون مصرف انرژی های فسیلی، آسایش اقلیمی را برای ساکنان خود به همراه می آورده اند. از جمله این عناصر در اقلیم گرم و خشک می توان به سرداب ها، پایابها، بادگیرها، زیرزمین ها، آب انبارها و یخچال های طبیعی اشاره کرد. معماران در خانه های قدیمی برای تعدیل هوا سرداب هایی را در قسمت زیرزمين خانه می ساختند که تأثير بسيار زیادی در خنك نگه داشتن ساختمان در فصول گرم سال داشته است. سرداب ها اغلب در مجاورت پایاب تعبيه می شده است و از هوای خنك و مرطوب پایاب به شيوه های گوناگون بهره می گرفته است. این پژوهش در روشی توصیفی- تحلیلی خانه گلشنی یزد را به طور نمونه انتخاب کرده است، سرداب ها، انواع آن، ویژگی ها و همچنین نحوه عملکرد آن ها را بررسی می کند. معیار انتخاب سردابها را شرح می دهد و در آخر پلانهای سردابهای خانه های دیگر را با خانه گلشنی یزد مقایسه خواهد کرد.