زعفران (Crocus sativus) به‌عنوان یکی از ارزشمندترین گیاهان دارویی و غذایی، حاوی ترکیبات بیواکتیو متعددی است که به‌خاطر خواص درمانی و غذایی ویژه‌شان موردتوجه قرار دارند. این ترکیبات شامل کروسین، سافرانال و پیکروکروسین هستند که دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و ضد سرطانی هستند. بااین‌حال، استخراج مؤثر و حفظ پایداری این ترکیبات چالشی مهم در استفاده از زعفران به شمار می‌آید. این مقاله به بررسی و مقایسه روش‌های مختلف استخراج و میکرو/نانو کپسوله‌سازی این ترکیبات پرداخته و پیشرفت‌های اخیر در این زمینه‌ها را مرور می‌کند.
روش‌های مختلف استخراج، از جمله استفاده از حلال‌های آلی مانند متانول و اتانول، استخراج با CO2 فوق‌بحرانی و سایر تکنیک‌های پیشرفته مورد بررسی قرار گرفته‌اند. همچنین، تکنیک‌های میکرو کپسوله‌سازی و نانوکپسوله‌سازی که از پلیمرهای طبیعی و نانوذرات برای افزایش پایداری ترکیبات بیواکتیو استفاده می‌کنند، تحلیل شده‌اند. نتایج نشان می‌دهند که روش‌های جدید مانند استخراج با CO2 فوق‌بحرانی و نانو کپسوله‌سازی به دلیل حفظ کیفیت و پایداری ترکیبات، مزایای قابل‌توجهی نسبت به روش‌های سنتی دارند.
این مقاله همچنین به بررسی کاربردهای این تکنیک‌ها در صنایع غذایی و دارویی می‌پردازد و به ارائه پیشنهاداتی برای بهینه‌سازی فرایندها و توسعه محصولات جدید اشاره می‌کند. تحلیل نتایج مقالات علمی اخیر نشان می‌دهد که انتخاب روش مناسب برای استخراج و کپسوله‌سازی باید بر اساس نیازهای خاص محصول و کاربرد آن انجام شود تا بتوان از زعفران به‌عنوان یک منبع ارزشمند در تولید محصولات باکیفیت بالا بهره‌برداری کرد.