شاید بیش از هر شاعر پارسی گویی بر شعر، اندیشه و شخصیت خیام پرده ابهام کشیده شده است خیام به سبب ارتباط تنگاتنگی که در دوران زندگی با دربار و حکومت داشت از مسائل و مشکلاتی که جامعه را از ثبات و خیر همگانی محروم می‌کرد به خوبی آگاه بود. جامعه ای که خیام در آن می زیست عرصه ی جلال متعصبانی شده بود که با تکیه بر عقاید خود در پی دستیابی به اقتدار بودند. به دلیل فشارهایی که بر جامعه و مردم آن زمان وارد شده بود حکیم خیام برای دادن روحیه به مردم نصایح خود را در قالب اشعار خویش بیان می‌کرد. نصایحی از قبیل: اغتنام فرصت در زندگی، نامکشوف بودن حقیقت مرگ بر آدمی، دعوت به شادباشی، یادآوری سلطه و غلبه مرگ بر زندگی و نهیب های مکرر آن در دنیا و... می‌باشد، بی‌ اعتباری دنیا، هدف از آفرینش و دعوت به تفکر در نظام آفرینش، که در ادامه به صورت کامل مورد بررسی قرار میدهیم.