بیان مساله: معماری اسلامی نشان دهنده این است که اسلام وارد هر کشوری که می¬شود، رنگ و بوی همان کشور را می¬گیرد. این یک اصل برای معماری اسلامی می¬باشد که در واقع فرهنگ و سنن آن منطقه را با رنگ و بویی نوین و تازه و همراه با دستورات اسلامی از لحاظ خوی و خصلت مسلمانی و عرفانی ترکیب می¬کند و با افزودن چند عنصر اصلی خود بنا را به شیوه¬ای زیباتر و شکیل¬تر به عرصه نمایش می¬گذارد.
سوال پژوهش: سوال اصلی این پژوهش در راستای تحقق این مهم می¬باشد که مؤلفه¬های تأثیرگذار در معماری اسلامی در بناهای سرزمین شام (سوریه، اردن، فلسطین و لبنان) در اوایل اسلام کدام موارد می¬باشد و تفاوت اصلی آن-ها با مؤلفه¬های کالبدی جهان اسلام در کدام گزینه¬ها می¬باشد.
هدف پژوهش: در این تحقیق علاوه بر بیان این عناصر و شناخت موقعیت مورد نظر، درصدد آن است که معماری اسلامی و عناصرش را با معماری کشور شام که از اولین معماری¬های اسلامی می¬باشد توضیح و در آخر بیان دارد آنچه امروزه معماری اسلامی نامیده می¬شود و عناصر اصلی آن، چه تفاوتی با کشور شام در آن زمان دارد.
روش تحقیق: روش تحقیق کیفی می¬باشد که از راه تفسیری-تحلیلی به نتیجه مورد نظر دست یافته می¬شود. ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه¬ای ، بررسی جامعی از معماری اسلامی در جهان اسلام و سپس، عناصر اصلی معماری اسلامی شناخته و همچنین معیارها و زیر معیارها مشخص می¬گردد. سپس به بررسی کشور شام پرداخته می¬شود و معماری-های موجود در آن شناسایی و مورد بررسی قرار می¬گیرد و عناصر اصلی آن¬ها نیز مشخص می¬گردد. در آخر طی یک مقایسه تطبیقی مشخص می¬شود چه تفاوتی میان معماری در شام و در معماری جهان اسلام دیده می¬شود.
یافته¬های پژوهش: نتیجه این تحقیق از لحاظ عناصر ظاهری: مساجد در این حیطه نسبت به سایر مساجد عناصری چون: درخت و در برخی حوض را کم دارند. همچنین سر در و جلو خان نیز در آن¬ها دیده نمی¬شود در یکی از مهم-ترین مساجد (بیت المقدس) مناره وجود ندارد. همچنین از لحاظ عناصر باطنی: با توجه به نوع بنا عناصر باطنی در آن¬ها متغیر می¬باشد که البته در اکثر مناطق به همین صورت است. چون تمام عناصر باطنی نمی¬تواند در یک بنا وجود داشته باشد.