زمينه و هدف: در حال حاضر در سطح کشور، به ویژه در حواشی شهرهای بزرگ و مراکز استان ها، مناطق وسیعی با پساب ها و آب های برگشتی آبیاری می شوند. در بیشتر مواقع این استفاده غیر اصولی بوده و برای کشت سبزیجات و صیفی جات به کار رفته و موجب آلودگی محیط زیست، تجمع آلودگی در خاک و انتقال آلودگی به محصولات تولیدی شده است. این مطالعه با هدف ارزیابی کیفیت پساب خروجی تصفیه خانه فاضلاب شهر ایلام جهت تخلیه به آب های سطحی و استفاده از پساب برای کشاورزی انجام گرفت.
مواد و روش ها: این مطالعه در سال 1397 بر روی تصفیه خانه فاضلاب شهر ایلام به روش لاگون هوادهی انجام شده است. داده های مورد مطالعه پساب خروجی تصفیه خانه در طی یک دوره یک ساله شامل کلیفرم های مدفوعی، کل کلیفرم، کل جامدات معلق، COD، 5BOD، اکسیژن محلول، pH و کدورت از سازمان حفاظت محیط زیست جمع آوری شده است. در نهایت، نتایج به دست آمده توسط نرم افزار اکسل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
يافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین غلظت پارامتر های کل جامدات معلق، کدورت، pH، اکسیژن محلول، 5BOD، COD، کل کلیفرم و کلیفرم های مدفوعی به ترتیب برابر 83/66 میلی گرم بر لیتر، NTU 73/48 ، 48/7، 49/2 میلی گرم بر لیتر، 53/48 میلی گرم بر لیتر، 102 میلی گرم بر لیتر، کل کلیفرم و کلیفرم های مدفوعی در تمام موارد نمونه برداری بیشتر از MPN/100ml1100 گزارش شده است. در این صورت مقدار 5BOD و COD در تمام فصول بیشتر از حد استاندارد برای تخلیه به آب های سطحی بوده، با این وجود برای مصارف کشاورزی در حد مطلوب بوده است. مقدار کدورت و کل جامدات معلق تنها در فصل پاییز در محدوده استاندارد برای تخلیه به آب های سطحی و مصارف کشاورزی بوده است. مقدار کل کلیفرم و کلیفرم مدفوعی در تمام سال بیش از حد مطلوب برای آب های سطحی و مصارف کشاورزی بوده است.
نتيجه گيري: با توجه به نتایج به دست آمده از پساب خروجی و مقایسه آنها با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست مشخص شد که این تصفیه خانه دارای پساب خروجی نامطلوب برای آب های سطحی و همچنین میزان آلودگی میکروبی این تصفیه خانه بیش از حد مطلوب بوده که در نتیجه برای مصارف کشاورزی نیز مناسب نیست. توصیه می شود برای بهبود کیفیت پساب عملیات مراحل تصفیه مقدماتی و تصفیه اولیه و ثانویه به درستی انجام شود و در انتهای مراحل تصفیه فاضلاب به میزان مناسبی از مواد گندزدا برای تولید پساب خروجی با کیفیت از تصفیه خانه استفاده شود.