مفهوم تنوع زیستی به صورت عام به شکل های متنوع حیات روی زمین، همچنین به گوناگونی زیستی این نوع از حیات اشاره دارد. در نگاهی دقیق تر تعداد گونه های گیاهی، جانوری و میکروارگانیسم ها، تنوع شگفت انگیز ژن ها در این گونه ها، تفاوت بسیار در اکوسیستم های موجود در سطح سیاره زمین – از قبیل بیابان ها، جنگل های بارانی، تپه های مرجانی- همه بخشی از تنوع زیستی زمین هستند. تنوع زیستی از سه مفهوم مرتبط به هم تشکیل شده است: تنوع ژن، تنوع گونه و تنوع بوم (اکوسیستم). تنوع زیستی گوناگونی حیات است. تنوع زیستی مجموعه ای از موجودات زنده به شکل های گوناگون است. تنوع زیستی، یک تک سلولی در اعماق اقیانوس و یا یک بوته گوجه فرنگی روی خاک یا یک آهوی زیبا در دشت است. تنوع زیستی، تفاوت در شکل و نوع درختان یک جنگل، جانوران یک بیشه یا ساختمان بدن یک یوزپلنگ است. در حقیقت تنوع زیستی نوعی بیمه طبیعت است در مقابل حوادث بد و ناگوار. تنوع زیستی حکمت مجسم خالق بی همتاست. تنوع زیستی، وجود تمام مخلوقات الهی با نظم ذاتی بر روی کره زمین است. تنوع زیستی تفاوت در ژن های به وجود آورنده یک گونه با تمام گونه ها است. تنوع زیستی تفاوت رنگ چشم و موهای فرزند با والدین است .تنوع زیستی عملاً توانایی انواع گونه ها (بدون توجه به کوچکی یا بزرگی آنها) را در جهت افزایش کارایی، مقاومت و سازگار شدن در برابر محیط افزایش می دهد. به عبارت دیگر، تمام این گونه های کوچک و بزرگ دارای یک وظیفه بسیار بزرگ هستند و آن این است که ترکیب عملکرد این گونه ها در مجموع، باعث افزایش توانایی اکوسیستم و افزایش مقاومت در برابر انواع مختلف صدمات و خسارات احتمالی، همچنین بهبود و بازسازی خسارات وارده می شوند. بنابراین تنوع زیستی برای انسان بسیار مهم می باشد زیرا تنوع و افزایش گونه های گیاهی به معنی افزایش محصولات غذایی برای انسان و تنوع و افزایش گونه های جانوری به معنی پایدار بودن محیط زیست در جهت تعادل طبیعت می باشد .برای نمونه در یک اکوسیستم به دنبال ا افزایش شکار پرندگانی که از ملخ ها تغذیه می کنند، جمعیت ملخ ها به طور بی رویه افزایش می یابد و ملخ ها برای تامین غذا به طور دسته ای به مزارع کشاورزی حمله ور می شوند. این تخریب مزارع حاصل بر هم زدگی تنوع زیستی و تعادل اکوسیستم است. تنوع زیستی پایه و اساس حیات زمین را تشکیل میدهد. رابطه بین انسان و سایر موجودات زیست کره چنان به هم پیوند خورده است که نابودی یک گونه میتواند یک گزینه از امکانات زندگی انسان را کاهش دهد. امروزه حفاظت از محیط زیست و اطمینان از پایداری و همه جانبه بودن توسعه آن، جدی ترین چالش پیش روی جامعه جهانی است. بسیاری از ارزشهای تنوع زیستی در گذشته توسط بشر نادیده گرفته شده است و در دهه های اخیر با اقدامات انسانها تنوع زیستی با فشارهای بیشتری برهم خورده است. به طوریکه تخریب و انهدام زیستگاهها، تجزیه و چند پارگی اراضی، تغییر کاربری، بهره برداری بی رویه و بیش از ظرفیت از منابع حیاتی و ... سبب تهدید و یا کاهش بیش از حد تنوع بیولوژیکی شده است. انقراض بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری و همچنین در آستانه انقراض و یا در معرض تهدید قرار گرفتن آنها، از نتایج این گونه از فشارهاست. محیط زیست و اجزاي سازندة آن منبع تأمین نیازهاي اولیۀ انسان همچون خوراك، پوشاك، دارو، مسکن و انرژي است. ادامۀ حیات و رونق بسیاري از صنایع از جمله کشاورزي و داروسازي اصولاً با استفاده از منابع زیستی مقدور است. با وجود اینکه حفاظت و حراست از محیط زیست به عنوان منبع تأمین کنندة نیازهاي گوناگون انسان و سایر موجودات زنده امري بدیهی به نظر می رسد، بر اساس تحقیقات با کاهش چشمگیر تنوع زیستی، محیط زیست در خطر است. به گواه این تحقیقات، فعالیتهاي انسان و در رأس آن توسعۀ صنعتی اصلی ترین عامل ایجاد مشکلات و تهدیدهاي زیست محیطی همانند آلودگی ژنتیکی و افزایش انتشار گازهاي گلخانه اي و در نتیجه تغییرات غیرطبیعی آب و هوایی هستند. این نگرانی وجود دارد که فعالیت های انسانی باعث انقراض گسترده در انواع گونه ها شده است. نتایج بدست آمده از بررسی انواع مختلف گونه های جانوری، جنگل ها و اکوسیستم های مختلف، همچنین گونه های جانوری و گیاهی آبزی، حاکی از کاهش تنوع بسیاری از گونه ها و یا نابودی بعضی از انواع گونه ها در اکوسیستم است. از این رو برنامه ریزی برای بهره برداری پایدار از منابع طبیعی و مدیریت صحیح در استفاده از آن ها، می تواند باعث رفع تدریجی این مشکل و سایر مشکلات زیست محیطی گردد.