مسئله مورد مطالعه: گیاه پنج انگشت دارای پراکنش جغرافیایی متغیر در ایران می‌باشد و در استان‌های تهران، خراسان، سمنان، اصفهان، یزد، قزوین، بوشهر، فارس، البرز، قم و کرمان می‌روید. جنس پنج انگشت دارای سه گونه درختچه‌ای در ایران می‌باشد. گونه پنج انگشت (Vitex pseudo-negundo (HaussknHand-Mzt.)) متعلق به خانواده نعنائیان (Labiatae) است. رویش این گیاه اغلب به صورت درختچه‌هایی با ارتفاع 1 الی 3 متر می‌باشد و به طور طبیعی در بستر رودخانه‌های دائمی و فصلی و مسیل‌های کوهستانی می‌روید.
اهداف : هدف از انجام این پژوهش بررسی، شناخت و مقایسه اجزاء مختلف اسانس گیاه پنج‌انگشت می‌باشد. در پژوهش انجام گرفته اندام‌های برگ، گل، دانه و نیز برگ قدیم گیاه جمع‌آوری شد که در این مقاله به ترکیب‌های اسانس گل و دانه گیاه پرداخته شده است.
اساس کار و روش مورد استفاده: اندامهای رویشی و زایشی گیاه پنج انگشت از گستره باغ گیاه‌شناسی کاشان (استان اصفهان، ایران) در خرداد ماه 1394 جمع‌آوری شد. گل‌های تازه و نیز بذر (میوه) گیاه، خشک شد و به صورت پودر شده به مدت 4 ساعت تحت عمل اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب و دستگاه کلونجر قرار گرفت. اسانس‌های به‌دست آمده جهت شناسایی کمی و کیفی به دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) تزریق شد. ترکیب‌های شیمیایی روغن اسانسی به‌وسیله دستگاه GC/MS آنالیز شد.
نتایج: نتایج آنالیز 62 ترکیب را برای گل و 73 ترکیب را برای دانه گیاه نشان داد. بازده اسانس گل 38/0% (وزنی/وزنی) بود که ترکیب‌های عمده اسانس آن شامل: آلفا-پینن (82/20%)، آلفا-ترپیننیل استات (42/20%)، ترانس-کاریوفیلن (47/13%)، فلوروفنیل مالمید (42/9%)، لیمونن (60/6%)، بی‌سیکلو ژرماکرن (75/5%) بودند. بازده اسانس دانه 18/0% (وزنی/وزنی) بود که ترکیب‌های عمده اسانس آن شامل: آلفا-ترپیننیل استات (32/31%)، آلفا-پینن (36/9%)، ترانس-کاریوفیلن (94/8%)، فلورو فنیل مالمید (31/4%)، اسپاتولنل (06/4%)، بی‌سیکلو ژرماکرن (44/3%)، لیمونن (75/2%) بودند.