به منظور بررسی واکنش برخی از شاخص‌های رشدی دو گیاه سورگوم دانه‌ای و ماشک گل‌خوشه‌ای به استفاده از کودهای زیستی، شیمیایی و آلی، آزمایشی به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار و به صورت مقایسه‌ای بین دو گونه، انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل 3 نوع کود بیولوژیک و تلفیق آن‌ها با یکدیگر و ورمی‌کمپوست و کود شیمیایی به شرح زیر بود: 1-قارچ میکوریزا آربوسکولار گونه Glomus mosseae + ورمی‌کمپوست، 2-قارچ میکوریزا + نیتروکسین (حاوی باکتری‌های Azospirillum sp. و sp. Azotobacter)، 3-قارچ میکوریزا + ریزوبیوم (R. legominuzarum)، 4-قارچ میکوریزا + کود شیمیایی NPK، 5-قارچ میکوریزا Glomus mosseae و 6- شاهد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد ارتفاع بوته (29/29 درصد نسبت به شاهد)، تجمع ماده خشک (84/49 درصد نسبت به شاهد)، سرعت رشد محصول (57/49 درصد نسبت به شاهد) و سرعت آسیمیلاسیون خالص (43/34 درصد نسبت به شاهد) در گیاه ماشک گل‌خوشه‌ای و تیمار تلفیقی میکوریزا و ریزوبیوم و بیشترین میزان سرعت رشد نسبی (88/13 درصد نسبت به شاهد) در گیاه ماشک گل‌خوشه‌ای و تیمار تلفیقی کود میکوریزا و ورمی‌کمپوست بدست آمد. همچنین بیشترین درصد کلونیزاسیون طول ریشه درگیاه سورگوم دانه‌ای و تیمار کودی تلفیقی میکوریزا و نیتروکسین به‌میزان (81/65 درصد نسبت به شاهد) و بیشترین میزان شاخص سطح برگ به‌میزان (33/27 درصد نسبت به شاهد) در گیاه سورگوم دانه‌ای و در تیمار کودی میکوریزا و کود شیمیایی NPK حاصل شد. با توجه به نتایج آزمایش، ماشک گل‌خوشه‌ای در استفاده از کودهای زیستی و آلی نسبت به سورگوم دانه‌ای عملکرد بهتری داشت. به‌طور کلی مي توان نتيجه گرفت كه كودهاي بيولوژيك ميتوانند به عنوان جايگزيني مناسب براي بخشي از كودهاي شيميايي در سيستم‌هاي كشاورزي پايدار مورد استفاده قرار گيرند.