به منظور بررسی وراثت پذیری و تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های پیشرفته نخود در شرایط دیم در مرکز تحقیقات کشاورزی خرم آباد در سال زراعی 93-92 در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار، 16 ژِنوتیپ نخود به صورت پاییزه کشت گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر بلوک (تکرار) برای هیچ کدام از صفات معنی دار نبود ولی بین ژنوتیپ ها از نظر آماری در صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه های اولیه، تعداد شاخه های ثانویه، تعداد گره در ساقه، وزن ریشه تک بوته، شاخص برداشت، تفاوت معنی داری مشاهده نشد اما از نظر ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین همچنین صفات طول ریشه تک بوته، تعداد شاخه اولیه، بهره وری از بارش و تعداد دانه در غلاف ، اثرات تیمار (ژنوتیپ ها) در سطح یک درصد معنی دار گردیدند و صفات تعداد غلاف در بوته و تعداد غلاف تک بذری، اثرات تیمار در سطح 5درصد معنی دار شدند. در مقایسه میانگین ها به روش دانکن از نظر عملکرد دانه ژنوتیپ 4 دارای بیشترین عملکرد دانه (kg/ha 2539) و ژنوتیپ 16 کمترین عملکرد دانه (kg/ha864) را داشتند. از نظر همبستگی صفات مورد بررسی با عملکرد دانه، صفات وزن صد دانه، عملکرد بیولوژیک و بهره وری از بارش در سطح یک درصد معنی دار و مثبت و با تعداد غلاف پوک در سطح یک درصد معنی دار و منفی بودند. در تجزیه به مولفه های اصلی 17 صفت مورد مطالعه در 6 مولفه گروه بندی شدند و 76 درصد از کل واریانس در مولفه های اول، دوم، سوم و چهارم توجیه شوند. در تجزیه خوشه ای (کلاستر) به روش ward ژنوتیپ ها در سه خوشه گروه بندی شدند و این گروه بندی نیز در تجزیه تابع تشخیص کانونیکی به صورت صددرصد مورد تائید واقع شد.