اهميت بقولات يا لگوم هاي دانه اي در نظام هاي زراعي ، عمدتاً به دليل توانايي اين گياهان در استفاده از ازت اتمسفر از طريق همزيستي با ميكروارگانيسم هاي موجود در خاك است. بررسي ها نشان داده اند كه گونه هاي مختلف يك لگوم و حتي ارقام داخل يك گونه از نظر گره زايي و كارآيي تثبيت نيتروژن متفاوت هستند. در اين پژوهش تعداد 20 لاين و رقم نخود زراعي به منظور بررسی شناسايي مناسب ترين رقم يا ارقام از لحاظ قابليت تثبيت بيولوژيك نيتروژن و تعيين روابط بين اين صفت با عملكرد دانه و ساير صفات وابسته در سال زراعی 1393 در مزرعه آزمايشي مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی شهرستان خرم آباد انجام گرفت . آزمايش بصورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوكهاي كامل تصادفي در چهار تكرار به اجزاء در آمد. علاوه بر صفات يادداشت برداري شده،با استفاده از روش ذخيرة نيتروژن، ميزان نيتروژن در مادة خشك دانه و بوته محاسبه و به عنوان معياري از ميزان نيتروژن تثبيت شده براي هر ژنوتيپ تعيين و ثبت گرديد.نتایج حاصل از تجزيه واريانس نشان داد كه بين لاين هاي مورد بررسي براي كليه صفات يادداشت برداري شده تنوع ژنتيكي وجود دارد.ضرايب همبستگي ساده بين صفات حاكي از وجود همبستگي مثبت بين صفات وزن تر و خشك گره هاي ريشه با عملكرد دانه در واحد سطح، و همچنين همبستگي مثبت بين صفات ميزان نيتروژن دانه و بوته با عملكرد دانه در واحد بوته بود. با تعيين ميزان نيتروژن بوته به عنوان متغير وابسته، رگرسيون گام به گام انجام شد و صفات عملكرد بيولوژيك،ارتفاع بوته و عملكرد دانه در بوته در مدل باقي ماندند(R2=0.93). تجزية ضرايب همبستگي نشان داد كه اثرات مستقيم عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه در بوته بر ميزان نيتروژن بوته بسيار قابل توجه و بيشترين تأثير مربوط به عملكرد بيولوژيك بود.