تالاب انزلی واقع در راستای ساحل جنوبی دریای خزر روزگاری دارای ۶۰ کیلومتر طول (در امتداد شرقی ـ غربی) و با وسعتی در حدود ۲۵۰ کیلومتر مربع بود. این بستر آبی یکی از بزرگترین منابع آب شیرین با پیرامونی از روستاهای متعدد و آباد است. قبل از ۷۰ سال گذشته این تالاب راه آبی ورود به دریای خزر برای مسافرت به آن سوی کرانه دریا و به اروپا بود. تا نیمه قرن بیستم این تالاب تامین کننده نیازهای غذایی (پروتئین و برنج) مردم پیرامون خود و دارای اهمیت اقتصادی و محیطی برای رفع مایحتاج زندگی روزمره مردم گیلان به شمار می‌ رفت. ارتباط طولانی (چندین قرن) مردم پیرامون آن با تالاب و آن سوی دریای خزر، سبب ایجاد نوعی عادات و شیوه زندگی وابسته به این بستر آبی حیاتی گردید و تالاب در واقع نوعی هویت برای مردم این منطقه شد. داستانهایی که مردم در مورد گذشته این تالاب شنیده بودند و یا همراه با خاطرات خود بازگو می کردند، همه مایه نوعی فرهنگ خاص بی پیرایه و سالم و برگرفته از ذات طبیعت برای آنها گردید.در طول ۳۰ سال اخیر نظام چرخه تعادلی این تالاب (بر اثر دستکاریهای انسانی) دچار تحولات سهمگین، هولناک، پیری زودرس و اغمای مرگ آور ـ که می باید هنوز نسلهای آینده نیز از آن بهره می گرفتند ـ شد. اقداماتی که در سالهای اخیر به عنوان احیا تالاب در آن صورت گرفته ـ چه آگاه و چه ناآگاه ـ آلودگیها را در آن غیر قابل کنترل، عمیق تر و آینده آن را تاریکتر ساخته است. مسایل جاده سازی و اقدامات اخیر چه در حوضه و چه پیرامون آن سبب شد تا این تالاب دیگر بستر حیاتی آبی و ذخیره گاه زیستی شناخته شده جهان نباشد و اعتبار خود را در فهرست بین المللی تالابهای جهان از دست بدهد. بخش اول این مقاله شامل تاریخ مطالعات تالاب انزلی و پیامدها و تحولات ناشی از اثرات انسانی است. بخش دوم این به چگونگی پراکنش گیاهان آبزی تالاب و تنوع زیستی گونه های گیاهی آن اشاره دارد.