هدف این تحقیق بررسی تأثير تدریس بر اساس نظریه ساخت و سازگرایی دیالتیکی بر مهارتهای کاوشگری دانش‌آموزان دوره اول متوسطه در درس علوم تجربی در شهرستان پیرانشهر در سال تحصیلی 94 – 1393 بود. این پژوهش از نظرهدف، کاربردی و از نظر میزان کنترل محقق بر متغیرهاي تحقیق، غیرازمایشی و از نوع شبه تجربی است .جامعه آماری عبارت از دانش آموزان دوره اول متوسطه شهرستان پیرانشهر به تعداد 1615 نفر است. روش تحقیق، روش شبه آزمایشی و روش نمونه گیری ،تصادفی خوشه اي بود. حجم نمونه با توجه به روش پژوهش شامل دوکلاس در گروه های آزمایش و کنترل و تعداد هرکلاس 25 نفر می باشد.گردآوری داده ها به وسیله پرسش نامه مهارتهای کاوشگری اکبری (1390) انجام گرفت وآلفای کرونباخ آن 84/ . محاسبه شد. برای تحلیل داده های پژوهش و همچنین برای از بین بردن تأثيرات تعاملی متغیرها از ‌آزمون تحلیل کواریانس استفاده گردید. نتایج نشان داد که اجرای روش تدریس ساخت و سازگرایی دیالتیکی مبتنی بر کاوشگری در مؤلفه‌هاي برهم زدن عادات ذهنی، تقویت مهارت پرسشگری، تقویت مهارت فرضیه‌سازی، تقویت مهارت آزمایشگری و بالا بردن مهارت تجزیه و تحلیل دانش‌آموزان تأثير معنادار و مثبت دارد.