مناطق حفاظت شده از اجزاء کلیدی سیمای طبیعی زمین به شمار می روند که از اهمیت زیبایی شناسی بالایی برخوردارند و برای اقشار مختلف مردم از جنبه های گوناگون ارزشمند هستند. منطقه حفاظت شده، یکی از مناطق چهارگانه حفاظت محیط زیست ایران می باشد. تعداد مناطق تحت حفاظت ایران 93 منطقه می باشد. مناطق حفاظت شده، محیط های مناسبی برای اجرای برنامه های آموزشی و پژوهش های زیست محیطی به شمار می آیند. هدف از این مقاله بررسی نقش بومیان در حفاظت از مناطق حفاظت حفاظت شده دز و کرخه بوده است. در این تحقیق مشکلات و تهدیدات و موانع موجود در سرراه مدیریت، اقدامات مدیریتی، برنامه پایش و شاخصها در منطقه دز و کرخه مورد بررسی و بحث قرار گرفته است.نتایج حاصله از این تحقیق نشان داده است که انجام فعالیت های گردشگری و بهره برداری مصرفی و اقتصادی متناسب با نواحی هر منطقه و بر اساس طرح جامع مدیریت مناطق، مجاز است. اجرای طرح مدیریتی مناسب برای حفظ مناطق حفاظت شده دز و کرخه که نیاز به همکاری دولت، ادارات و مردم بومی هر منطقه باشد و طرح مدیریتی مناسب که کمک می کند متوجه شویم چه ارزش هایی در آن مجموعه وجود دارد. مشارکت بومیان در حفاظت محیط زیست بخصوص در کشور ایران که یک کشور پهناور و وسیع می باشد، طبق اصل 50 قانون اساسی حفاظت از محیط زیست برعهده همگان است و اینکه برای حفاظت محیط زیست بهتر است از نیروهای مردمی هر منطقه در سراسرکشور استفاده شود که دانش بومی مربوط به کل فرهنگ مردم یک جامعه از علم هویت و اعتقادات مذهبی و دینی آنان است می باشد.