در مقایسه‌ای تطبیقی میان بافت‌های شهری- روستاییِ احداث شده مبتنی بر شرایط فرهنگی- اجتماعی زمان حال با بافتارهایی که از گذشته به یادگار مانده‌اند متوجه می‌شویم که جنس گسترش فضایی و روح کالبد معماری در گذر زمان دچار تغییرات قابل توجهی شده‌‌ است. تغییراتی که به واسطه تغییر در الگوهای فرهنگی مخصوصا از دوران حکومت قاجار به بعد در معماری کشور ما به وجود آمده و به نوعی زوال فرهنگ معماری را موجب شده‌اند. در واقع ناپایداری فرهنگی، ناپایداری معماری را به دنبال داشته و این امر صوری کذایی از هنر معماری را در بطن بافتارها و مجموعه‌های شهری- روستایی تزریق کرده است. حال سوال مهم این است که آیا ثبات فرهنگی می‌تواند پایداری معماری را در گذر زمان به همراه داشته باشد؟ و اینکه بی‌ثباتی فرهنگی چه تأثیراتی بر کالبد ساختارهای معماری می‌گذارد؟ جهت پاسخ به سوالات مطروحه می‌بایستی بار دیگر به الگوهای فرهنگی حاکم بر معماری و شهرسازی در گذشته این دیار رجوع داشت. گذشته‌ای که معماران با تأثی‌پذیری از ناخودآگاه خود عمل کرده و همواره شاخص‌های فرهنگی را که برخواسته از مذهب و هنجارهای ناشی از آن است، به عنوان عاملی تعیین‌کننده در فرآیند طراحی و ساخت- در مقیاس‌های خرد و کلان- اعمال می‌کردند. این پژوهش سعی دارد با سیری به گذشته و بررسی ساختارهای پیدا و پنهان فرهنگی غالب بر کالبد معماری آن دوران، دلایل چندصدایی و عدم پایداری معماری در زمان حال را واکاوی کند. بافت تاریخی شهر سمنان به عنوان نمونه موردی جهت بررسی تأثیر فرهنگ بر ساختار معماری انتخاب شده است. در این پژوهش روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و کمی- کیفی می‌باشد.