در دهه های اخیر نظریات نوینی همچون برنامه ریزی ملی و منطقه ای و پایداری و توسعه پایدار مطرح شده اند. این نظریات در ابتدای امر در پی پاسخ به ناملایمات زیست محیطی بیان شد و پیرو حفاظت از محیط زیست تحت بیانیه هایی که غالبا در مجامع بین المللی صادر شده بود عمل می کردند. پس از گذشت چندی متوجه این امر شدند که مشکل دنیای امروز در گرو حل مسائل زیست محیطی نیست و مسائل اجتماعی و اقتصادی هم نیاز به بررسی دارد. در نتیجه رویکردهای اجتماعی، اقتصادی نیز در سطر اهداف آنها واقع شد. در عصر حاضر برنامه ریزی و خصوصا توسعه پایدار نمود جهانی پیدا کرده است به نحوی که مجامع بین المللی خواستار تحقق توسعه پایدار و پایداری در همه کشورها هستند. با استناد به این دو نظریه، نظریه پردازان به گونه های زیادی از شهرها، محله ها و مساکن پایدار رسیده اند. در نوشتار پیش رو با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی در ابتدای امر به برنامه ریزی ملی، منطقه ای و ناحیه ای و سپس کندوکاوی تفضیلی در مبداء و مفهوم پایداری و توسعه پایدار، اهداف و انواع آن و در انتها به بررسی دو گونه مطرح شده مهم شهر پایدار پرداخته می شود. پس از آن به بررسی برخی از شاخص های توسعه پایدار ناحیه زنجان می پردازیم.