در شرايطي كه مصرف انرژي فسيلي و آلودگي ها و تغييرات اقليمي حاصل از آن به معضلي براي جوامع بشري تبديل شده است ؛ لزوم بررسي همه جانبه و اصلاح ساختار ساختمانهاي در حال احداث ، امري ضروري به نظر مي رسد. و با توجه به چالشهاي امروز جهاني در مورد مصرف انرژي هاي تجديد پذير ، لزوم توجه به انديشه ها ، تفكرات و روشهاي ساخت و ساز معماري سنتي ضروري است. معماري سنتي ايران چه در بخش مسكوني وچه در بخش غير مسكوني و تلفيق اين دو درسطح وسيع تري به نام شهر ، داراي ويژگي هاي محنصر به فردي است كه ضمن توجه مسايل زيبا شناسي ، پاسخگوي نيازهاي اقليمي هر منطقه نيز بوده است .قواعد به كار رفته در اين معماري ، بسياري از مفاهيم نوين در عرصه انرژي پايدار و به تبع آن توسعه پايدار را در خود به وضوح دارد كه اين مقاله به بررسي اين مفاهيم مي پردازد.در خانه های سنتی ایران با استفاده از استراتژی های غیر فعال خورشیدی و سایر تکنیک های طراحی و معماری شرایط آسایش انسان با توجه به شرایط سخت محیطی فراهم می شده است به گونه ای که استفاده از انرژی فسیلی به حداقل میزان ممکن می رسیده است. لذا در این تحقیق ویژگی های خانه های سنتی مناطق گرم وخشک ایران از جنبه های مختلف طراحی و اجرایی از طریق مشاهده بافت شهرهای گرم وخشک، فرم، جهت گیری بنا ،ارتفاع و سایر اجزاء خانه های حیاط مرکزی مورد بررسی قرار می گیرد تا تأثیر تکنیک های ساده و در دسترس معماران ایرانی در خلق فضاهای پایدار در خانه های سنتی ایران آشکار گردد. این مقاله بر آن است به برخی از بوم‌های ایران مانند گرم و خشک، گرم و مرطوب و سرد بپردازد و راه حل‌های معماری اندیشیده شده در آنها را از لحاظ تطابق آب و هوایی و حل مسئله انرژی تشریح کند.