وقتی بحث از هویت پیش می آید، دیدگاه های پیچیده و گاهی متضاد، در ابعادی گسترده مطرح می شود. بسیاری از روشنفکران ایرانی، هویت امروز جامعه ایران را دارای سه لایه فرهنگ دینی، ملی و بالاخره فرهنگ و تمدن مدرن می دانندکه با هم در وجود هر ایرانی درگیر است که پیوند مناسب این سه لایه، متناسب با روح مکان و زمان، در تکامل هویت امروز جامعه ایران مفید می باشد. تکامل و پالایش الگوها و عناصر معماری ایران در دوره های مختلف تاریخ، سبب شده این عناصر هویتی مستقل از زمان شده و شان تجریدی به خود گیرند. این مفاهیم و الگوها، نباید به صورت مستقیم درمعرض خلاقیت فضائی قرارگرفته و به اثر معماری تبدیل شوند، بلکه باید در یک روند خلاقیت فکری از یک مرحله تجریدی عبورکرده و به یک بیان یا ایده معمارانه بدل شوند.
درطول دوران معاصر، اندک معمارانی اثر آنها دارای چنین بیان معماری بوده است. عده کثیری یا به تقلید صرف از گذشته پرداخته یا اینکه این بیان معماری را به صورت التقاطی با عناصر مدرن درهم آمیخته اند. متاسفانه در معدود مواردی هم که ارتباط شایسته ای بین معماری سنتی و مدرن برقرار گردیده، معماری بصورت تک بنادر آمده و قابلیت هویت بخشی خودرا از دست داده است.
قصرشیرین منطقه‌ای است که دارای تاریخ کهن از روزگاران گذشته است. با توجه به جغرافیا و محیط و اقلیم آن فرهنگی شکل گرفته که جدای از این محیط و طبیعت نیست. مردم منطقه سالیان سال با همین فرهنگ و محیط توانستند خود را با این خطه سازگار کنند. بوم و محیط قصرشیرین فرهنگی را به‌وجود آورده که همة دلالت‌های یک فرهنگ بودن را در خود داراست و باتوجه به اینکه قصرشیرین در مسیر جاده ابریشم که نماد هویت ملی ماست قرار دارد احیای ان هویت ملی یک مرز و بوم را نیز زنده نگه می دارد. حال سؤال اساسی این است که فرهنگ بومی قصرشیرین، با توجه به قدمت زمانی و مکانی، چگونه می‌تواند در دنیای معاصر که دنیایی مدرن و پست مدرن است و در فرایند جهانی‌شدن پایدار بماند و در فرهنگ ملی و جهانی مستحیل نشود. برای حفظ و بقای آن اتصال فرهنگ بومی به چارچوب هویت بومی از عمده‌ترین راه‌کارهای اجتماعی است. معمولاً حفظ فرهنگ به‌وجود هویت بستگی دارد، مردمی که جایگاه خود را در قالب‌های هویتی شناسایی نکنند، فرهنگ آن نیز به رکود منجر می‌شود. با توجه به سال‌های اخیر، این‌گونه احساس می‌شود که فرهنگ بومی قصرشیرین که همه دلالت‌های فرهنگی خود را داراست تحت تأ‌ثیر فرهنگ ملی، فرهنگ جهانی نتوانسته در قشرها و نسل‌های امروزین جایگاه مناسب هویتی پیدا کند به همین دلیل پرداختن به بازیابی هویت بومی از لحاظ نظری می‌تواند راهکارهای حفظ فرهنگ بومی را نشان دهد. این مقاله در صدد بازیابی هویت بومی، از طریق همین فرهنگ بومی است که می‌تواند هویت خاص خود را به‌وجود آورد. البته ما بر آن ادعا نداریم که هویت بومی وجود ندارد اما با توجه به زمینه فرهنگی نگارنده و با توجه به نگاه انسان‌شناختی احساس می‌شود، هویت بومی فرهنگ قصرشیرین کم‌رنگ‌تر شده است. این مسأله همان‌طور که گفتم در قشر و نسل امروزین بیشتر احساس می‌شود.
در اخر به بیان ابنیه های تاریخی قصرشیرین که نمایانگر هویت ملی ایران است نیز خواهیم پرداخت.