هنر و معماری از پیشینه طولانی برخورداربوده و با زندگی مردم پیوند نزدیکی داشته است. معماری از بارزترین جلوه های فرهنگ هر قوم و دورة تاریخی و نمایش گر محیط زیست آدمی است.درطول تاریخ و با رشد هنر معماری، ساختمان سازی علاوه بر تأمین سرپناه درجهت آسایش و شرایط مطلوب زندگی، نیازهای روانی را نیز پاسخگو بوده است.فضاهای خانه های سنتّی بر اساس یک الگوی کاملاً ایرانی در سطح افقی وعمودی نظم می گیرد و بر اساس یک سلسله مراتب ، دسترسی از یک حوزه عمومی به یک حوزه خصوصی صورت می پذیرد.شهرستان نهبندان درجنوب استان خراسان جنوبی درحاشیه کویرِلوت ودرمنطقه ای خشک و بیابانی واقع شده است ، بی تردید شرایط اقلیمی و زیستی این خطه تأثیر چشم گیری در معماری ، ساخت ابنیه وشکل گیری خانه های قدیمی ایفا می کند، به گونه ای که نام اغلب فضاهای معماری( اتاق ، هشتی،کرسی ، زمستان نشین ، سردابه و...) از همین ویژگی اقلیمی آنها گرفته شده است. بنا براهمیّت ونقش مؤثّر خانه های تاریخی در شکل گیری بافت شهری ، ضرورت مسئله و فقدان منابع علمی کافی در این زمینه ، با انجام مطالعات میدانی نگارندگان و با روش توصیفی تحلیلی این معماری و عناصر سنتّی آن مورد تحقیق قرار گرفت. نتیجه پژوهش بیانگر آن است که وجود عناصر معماری سنّتی نهبندان متأثّر از ویژگی های اقلیم گرم وخشک بوده، مصالح ساختمان ها ، علاوه بر توانایی های سازه ای وتوجّه به مسائل اقتصادی وتأمین مصالح از نقاط نزدیک ،بهترین شکل بهره برداری از انرژی محیطی را نشان می دهد.