با وجود همیت واژه نظریه در سالهای قبل تلاشهای بسیار اندکی در خصوص بحث پیرامون نظریه خصوصاً نظریه در معماری شده است تا آنجا که دانشجویان و محققین در زمینه معماری ایرانی، خود را کا ملاً در سایه اندیشمندان و نظریه پردازان معماری خارجی دانسته اند و با وجود توان علمی بالای معماران ایرانی کمتر حرکتی در این زمینه صورت گرفته است. در این مقاله سعی برآن است که تا حدودی معنای نظریه را شناخت و نظریه در معماری را تعریف کرد. نظریه معماری بعنوان تلاشی برای شناخت قوانین شاخص و رایج معماری از جنبه های مختلف فرمی و مفهومی و کوشش برای تدوین این اصول در قالب الگوهای آرمانی تعریف می شود.. آرمان شهرهایی که توسط معماران مختلف در سالهای گذشته طراحی شده اند، از جمله این تلاش ها به شمار می روند، نمونه شاخص این نظریه ها نظریات فرانک لوید رایت و لوکوربزیه را در سالهای قبل می بینیم که با طراحی آرمان شهرها سعی در نشان دادن روندی برتر در طراحی شهرهای آینده را داشته اند.
سعی بر آن شده است که در مقاله پیش رو از تعاریف و داشته های اندیشمندان از نظریه، پرداخت. در این مقاله به شیوه توصیفی مبنایی مطالعات صورت گرفته است.