ژن VIP بعنوان یک ژن موثر بر کرچی و میزان تخم‌گذاری اهمیت اقتصادی قابل توجهی در پرورش طیور بخصوص نژادهای صنعتی دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی جهش‌ها و تنوع هاپلوتایپی ژن VIP در بوقلمون ایران و مقایسه آن با سایر طیور اهلی می‌باشد. جهت انجام این پژوهش تعداد 200 قطعه بوقلمون از مرکز پرورش و ایستگاه تحقیقاتی تاتار در اذربایجان شرقی به تصادف انتخاب و خون‌گیری شدند. خون¬ها در داخل لوله های حاوي ماده ضد انعقاد EDTA ريخته شده و پس از انتقال به آزمايشگاه تا زمان انجام آزمايش در دماي 20- درجه نگهداري شد. DNA با روش دستی استخراج شد. پرایمرهای مورد نیاز توسط نرم‌افزار Primer3 طراحی گردید. قطعات تكثير یافته توسط فرآیند PCR ، با استفاده از از روش SSCP و توالی‌یابی الگوهای متفاوت حاصله، تعیین ژنوتیپ شدند. سپس تعداد 15 توالی مربوط به 4 گونه مختلف از بانک ژن NCBI اخذ شده و نهایتا تنوع نوکلئوتیدی این توالی‌ها با توالی‌های به دست آمده از این تحقیق با استفاده از نرم افزار Bioedit بررسی و هم‌تراز گردید. رسم درخت فیلوژنتیکی، آنالیز هاپلوتایپی و تعیین گروههای هاپلوتیپی با استفاده از نرم‌افزارهای Mega، DnaSP و Network انجام شد. آنالیز توالی‌های 282 جفت باز از ژن VIP مربوط به 4 گونه مورد مطالعه با استفاده از نرم‌افزار MEGA منجر به شناسايي 41 چندشکلی در گونه‌ها شد که منجر به تغییر نوکلئوتیدها در جایگاه مورد بررسی شده بود. این تعداد جهش باعث ایجاد 11 هاپلوتیپ شد. تنوع نوکلئوتیدی کل04241/0 تنوع هاپلوتایپی 95/0 و میانگین تفاوت¬های نوکلئوتیدی k=11.917 برآورد گردید. آنالیز فیلوژنتیکی حاصل از این جهش نشان داد که بوقلمون ، مرغ و غاز در یک شاخه تکاملی قرار دارد و از بین آنها بوقلمون بیشتر به مرغ شبیه بود. نتایج نشان داد که بیشترین فاصله ژنتیکی بین گونه‌های غاز و بلدرچین و کمترین فاصله ژنتیکی نیز بین گونه‌های بوقلمون با توالی بوقلمون می‌باشد.