آوی¬باکتریوم پاراگالیناروم باعث ایجاد کوریزای عفونی می¬شود که بیماری مهمی در طیور است که با عفونت حاد تنفسی فوقانی، کاهش رشد، افزایش تعداد وازده¬ها، کاهش قابل توجه تولید تخم مرغ و هچ همراه است. کوریزای عفونی در سراسر نقاط جهان که دارای صنعت پرورش طیور است از جمله ایران گزارش شده است. این مطالعه برای جداسازی آوی¬باکتریوم پاراگالیناروم از موارد کوریزای عفونی در مرغان بومی و تخم¬گذار تجاری در استان¬های تهران، البرز و قزوین، تعیین خصوصیات جدایه¬ها با روش¬های مولکولی و تعیین حساسیت ضد¬میکروبی جدایه¬ها انجام شد. نمونه‌های سواب از ترشحات چشم و حفره دهان از پنج مزرعه تخم‌گذار تجاری (25 نمونه) و مرغان بومی (20 نمونه) مشکوک به کوریزای عفونی در استان‌های تهران، البرز و قزوین تهیه شد. این نمونه¬ها با روش¬های استاندارد باکتری¬شناسی و بیوشیمیایی برای جداسازی و شناسایی آوی-باکتریوم پاراگالیناروم انجام گرفت. حساسیت ضد¬میکروبی جدایه¬ها با روش آگار دیسک دیفیوژن تعیین شد. برای تائید آوی-باکتریوم پاراگالیناروم، از HPG-2 PCR از پرایمرهای اختصاصی N1 و R1 استفاده شد که منجر به تولید فراورده¬ای با 500 جفت باز می¬شود. ژن hmtp210 جدایه¬ها با استفاده از پرایمرهای اختصاصی با روش PCR افزوده¬سازی شدند و فراورده ای یا اندازه 1600 جفت باز تولید نمودند که با روش توالی¬یابی استاندارد سنگر تعیین توالی و مورد تجزیه و تحلیل فیلوژنتیکی قرار گرفتند. در مجموع، سه نمونه آوی¬باکتریوم پاراگالیناروم از تمامی نمونه‌های کشت‌شده به ‌دست آمد. حساسیت ضدمیکروبی نشان داد که هر سه نمونه به آموکسی سیلین، اکسی تتراسایکلین، استرپتومایسین، آمپی سیلین و کلیستین مقاوم و همگی به سفالکسین، سفتریاکسون، فلورفنیکل، جنتامایسین، لینکواسپکتین، نئومایسین و داکسی سیکلین حساس بودند. در آنالیز فیلوژنتیک، دو ژنوتیپ مختلف آوی¬باکتریوم پاراگالیناروم مشخص شد. یافته های این مطالعه نشان داد که از نظر ژنوتیپی جدایه¬های آوی¬باکتریوم پاراگالیناروم بدست¬آمده از مرغان تخم¬گذار تجاری به سویه¬های سرووار C بسیار نزدیک بودند در حالیکه جدایه بدست¬آمده از مرغان بومی به سویه¬های سرووارB ارتباط نزدیک داشتند. حساسیت ضدمیکروبی در مقایسه با مطالعات مشابه بسیار متنوع بود. مطالعات آینده برای توسعه استراتژی‌های ایمنی زایی بهتر و در نهایت واکسن‌های جدید برای کنترل بیماری و کاهش خطر عفونت به جدایه¬های با مقاومت چند¬گانه آوی¬باکتریوم پاراگالیناروم مورد نیاز است.