معماری ایران در طول سالیان متمادی به نحو مطلوبی بر مشکلات و مسائل زیست محیطی خود فائق آمده و تدابیر هوشمندانه ای را در جهت هماهنگی و همسازی با طبیعت پیرامون خود به کار بسته است. یکی از الگوهای کهن و ارزشمند معماری ایران الگوی»حیاط مرکزی «است. این الگو به عنوان عنصر سازمان دهنده خانه های سنتی ایران، ابعاد مختلفی از نیازهای زیستی، اجتماعی و فرهنگی را پاسخ داده است. رفته رفته روش های بومی سازگار با طبیعت فراموش شدند و بناهایی وابسته به تكنولوژی، بدون توجه به انسان محوری و همساز با طبیعت خلق شدند. در این میان، معماری سهم بسزایی در مخاطره انداختن محیط زیست بازی كرد و آگاهی به همین مسئله معماری پایدار را در مجموعه مباحث توسعه پایدار حائز اهمیت كرد. از این رو پژوهش پیش رو با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و مشاهده نمونه های مسکونی به تبیین نقش حیاط های مركزی در هم سویی با اصول پایداری و بررسی ویژگی های آن در اقلیم گرم و خشک از جنبه هایی نظیر فرم، استراتژیک، طراحی و مزایای وجود می پردازد. پژوهش با مطالعه کیفی صورت گرفته و ابزار گردآوری داده ها، مشاهدات عینی و مطالعه منابع مکتوب می باشد.با مطالعه و تعمق در معماری خانه های مسکونی اقلیم گرم و خشک و نحوه تعامل انسان با محیط در می یابیم كه تفكر پایداری محور، رویكردی نوین و بی سابقه نیست و معماری این مناطق به گونه ای شگفت انگیز با اصول پایداری همگراست. نتایج حاصل از تحقیق، حاكی از نقش محوری و اساسی فضاهای باز حیاط مركزی در خلق معماری پایدار است. بنابراین بر لزوم بازخوانی فضاهای باز حیاط مرکزی در دستیابی به معماری پایدار تأکید می گردد.