سیدجمال الدین اسدآبادی، اندیشۀ بیدارگری اسلامی را پایه نهاده است و ورود اندیشمندان به جامعه و کنش سیاسی را احیاء کرده است. تاکید بر ضرورت بازگشت قرآن و آموزه های اصیل اسلام به حوزه تاثیر اجتماعی یکی از مضامین اصلی است که بر آن تأکید می ورزید. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر، تحلیل آراء و اندیشه های تربیتی سیدجمال الدین اسدآبادی است. پژوهش حاضر از نوع توسعه¬ای و روش آن، توصیفی- تحلیلی است. نتایج پژوهش بیانگر آن است اندیشه¬های سید در حوزه‌های علمیه قزوین، بروجرد، تهران و نجف شکل گرفته و اندیشمندانی نظیر میرزامحمود بروجردی، سیدصادق طباطبایی¬سنگلجی، شیخ انصاری، ملاحسینقلی همدانی درجزینی¬شوندی، محمدسعید حبوبی، سیداحمد کربلایی بر آراء تربیتی سیدجمال الدین تأثیر گذاشته اند. تأکید سیدجمال الدین اسدآبادی بر مواردی نظیر ادای فرایض و نوافل، احسان به فقرا، اعانت و قضای حوایج محتاجان، صله ارحام، عیادت بیماران، ادای حقوق مالیه الهیه، تنزیه و تقدیس آئینه نفس از مطلق ملکات خبیثه خاصه ملکه رذیله خودخواهی، خودبینی و خودپسندی، عفو و اغماض از خطایای شخصی، کظم غیظ، اعراض از لغو و سخن بیهوده، امر به معروف و نهی از منکر،‌ بحث با کفار و مخالفان «بالتی هی احسن»، تلاوت قرآن و تأمل در آن تحت تأثیر این اندیشمندان بوده است. سیدجمال به دو نوع تربیت برای انسان مشتمل بر تربیت دینی و تربیت فلسفی قائل است. وی معتقد است که در تربیت باید به دو مقوله علم و آرمان توجه جدی داشت. وی در مقولۀ تعلیم و تربیت، به جایگاه راهنمایان جامعه، سخنگویان و خطیبان، نویسندگان، مؤلفان و ارباب مطبوعات نگاه ویژه‌ای دارد. از دیدگاه سیدجمال الدین اسدآبادی، تعلیم و تربیت فرد از سه دیدگاه مورد قابل بررسی است. نخست، در تربیت او منافع ملت در درجه اول و منافع فرد تابعی از آن باشد؛ دوم، تعلیم و تربیت بر منافع فرد استوار باشد؛ بدون آنکه منافع جامعه در نظر گرفته شود و سوم، در تعلیم و تربیت، منافع بیگانگان منظور باشد. تربیت نخست را مفید و ضروری و آن را موجب اتحاد دینی و انسجام اجتماعی و تربیت نوع دوم را منافی اتحاد دینی و انسجام اجتماعی و تربیت نوع سوم را بدترین و مضرترین تربیت برای جامعه می داند. افزون بر این، منظومه فکری و آراء تربیتی سیدجمال الدین اسدآبادی بر مولفه های زیادی مشتمل بر جایگاه رفیع علم، استعمار و استبداد نتیجه انحراف اخلاقی، گسترش‌ علوم‌ و فنون‌ جدید و بازسازی هویت اسلامی تاکید کرده است.