مناطق ویژه اقتصادی و آزاد تجاری از ظرفیت¬های گوناگونی برای خلق مزیت¬ برخوردارند. این ظرفیت¬ها اگر در چارچوب درستی به¬کار گرفته شوند و از اهداف اصلی خود، منحرف نگردند، می¬توانند ابزاری موثر برای ترقی و رشد صنعتی باشند.
با وجود تمام مزیت¬ها و پتانسیل¬های مناطق مذکور، تجربه برخی از کشورها به ویژه ایران، با موفقیت همراه نبوده است. عدم توجه به بسترهای اولیه و انحراف از فلسفه اصلی ایجاد‌ مناطق ویژه و آزاد، موجب عدم تحقق اهداف اصلی شده است‌. مناطق آزاد بیش از چهار دهه پیش بر بنیاد نگرش¬های برون¬نگر؛ مبتنی بر مزیت¬ها و فرصت¬های اقتصادی و با هدف گسترش صادرات شکل گرفتند. تأسیس مناطق آزاد و ويژه اقتصادی به عنوان یکی از راهکارهای توسعه کشورها با بهره¬گیری از فرصت¬های موجود در نظام اقتصاد جهانی به شمار می¬رود.
اين مناطق مي¬توانند فرصت مناسبي جهت افزايش سرمايه¬گذاري خارجي در راستاي ارتقاء رقابت صنعتي و نهايتاً رشد اقتصادي جامعه فراهم نمايند. دولت¬ها از طريق اينگونه مناطق به دنبال آن هستند تا ضمن حفظ چارچوب¬هاي مقرراتي، صادرات خود را در زمينه¬هاي مختلف گسترش دهند. علاوه بر اين، فراهم¬سازي فرصت¬هاي شغلي و نيز اتخاذ سياست¬هاي نوين در عرصه¬هاي اقتصادي، گمركي و قوانين كار از ديگر اهداف ايجاد چنين مناطقي به شمار مي¬رود. تجربه نشان مي¬دهد در حالي كه مناطق گوناگون جهان در جريان رشد اقتصادي و اهداف توسعه تاثيرگذار بوده¬اند، اثرات اين موفقيت در نقاط مختلف جهان به يك اندازه نبوده است