به منظور بررسی اثر رقم، آرایش کاشت و تراکم بوته بر درصد و عملکرد اسانس گیاه دارویی ریحان Ocimum basilicum L آزمایشی در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور سمنان به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت که در آن رقم در دو سطج سبز و بنفش، آرایش کاشت در دو سطح یک ردیفه و دو ردیفه و تراکم بوته در چهار سطح 80 ، 60 ، 40 و 100 بوته در متر مربع در نظر گرفته شد. نتایج بررسی درصد اسانس نشان داد که اثر ساده رقم، تراکم بوته و اثر متقابل آرایش کاشت و رقم در سطح 1% و اثرات متقابل رقم و تراکم بوته، آرایش کاشت و تراکم بوته در سطح 5% معنی دار شد بررسی عملکرد اسانس گیاه ریحان نیز نشان داد که اثر ساده آرایش کاشت و تراکم بوته و اثر متقابل رقم و آرایش کاشت و تراکم بوته در سطح 5% معنی دار شد. اثر متقابل دو گانه تراکم بوته و آرایش کاشت نشان داد، آرایش کاشت دو ردیفه و تراکم 40 بوته در متر مربع با 0/36 درصد و 48/67 کیلو گرم در هکتار به ترتیب بیشترین درصد و عملکرد اسانس را تولید نمود. بیشترین درصد اسانس در واحد سطح با میانگین 0/44 درصد در تیمار کاشت شده ریحان بنفش،آرایش کاشت دو ردیفه با تراکم 40 بوته در متر مربع و بیشترین عملکرد اسانس نیز در کاشت ریحان بنفش، آرایش کاشت دو ردیفه و تراکم 40 بوته در متر مربع با میانگین 54/56 کیلو گرم در هکتار حاصل گردید و به عنوان بهترین تیمارها شناخته شدند.