زمینه وهدف: اسانس شمعدانی عطری وگل محمدی به خاطر رایحۀ دلپذیر، اثرات قابض، ضد عفونی‌کنندگی از مهمترین اسانس‏های موجود در صنعت عطر‏سازی، فراورده های آرایشی بهداشتی، درصنایع غذایی،وصنایع داروسازی می‏باشندهمچنین سرشار از آنتی اکسيدان های طبيعی بوده که می توانداهمیت زیادی درکاربرداین گیاهان درصنایع غذایی داشته باشد. باتوجه به موارد مذكور و اهميت گيا هان دارويي در اين نوشتار سعي بر آن شد تا با معرفي این دوگیاه و تركيبات مؤثره آنها، مقایسه ای بین اسانس ترکیبات قسمتهای مختلف انجام داده و میزان ماده موثره وخاصیت آنتی اکسیدانی آنهارا مشخص کرده ومی توان با انجام این تحقیق نشان داد که کدام یک از قسمتهای مختلف آنها ماده موثره بیشتری دارد تا استفاده از آن مقرون به صرفه باشد
.
روش بررسی: بعد ¬از جمع¬آوري، و¬ خشك كردن ¬مناسب، اندام های گياه شمعدانی عطری وگل محمدیبه روش تقطير با آب (Hydrodistillation) اسانس¬گيري بعمل آمد و اجزاء تشكيل دهنده روغن هاي اسانسي به روش GC و GC/MS شناسايي شدند. شناسايي اجزاء روغن¬هاي اسانسي با مقايسه طيف جرمي اجزاء با طيف¬هاي جرمي استاندارد و همچنين با استفاده از انديس¬هاي بازداري صورت گرفت. و فعاليت آنتي اکسيداني قسمتهای مختلف گیاه شمعدانی وگل محمدی با روش مهار راديکال آزاد DPPH اندازه گيري ومقایسه شد.
یافته هاونتیجه گیری : با بررسی، اسانس حاصل از اندام های مختلف 105 ترکیب بدست آمدکه با تحلیل طیف های GC/Mass تعداد ترکیبات موجود در اسانس سرشاخه گلدار 54ترکیب ، برگ 35ترکیب وساقه 16ترکیب شناسایی شد. اجزاءعمده موجوددرسرشاخه گلداربه ترتیب شامل L-Menthone و Octadecaneو Nonadecaneو Tricosane و beta-Bourbonene و GERANIOL بوده و مواد عمده موجود در نمونه برگ شامل Citronellolو Citronellyl formateو Tetracosaneبوده که که بیشترین مربوط به Citronellol بوده و بوی اصلی اسانس رابه آن نسبت می دهند.
اجزاءعمده موجوددرساقه به ترتیب شامل Octadecaneو1-Nonadeceneو Tetracosaneو Eicosaneو Heptadecaneاست.
دراسانس حاصل ازگل محمدی18نیزترکیب شناسایی شدکه شامل الکل آلیفاتیک غالب سیترونلول(41/20)،ژرانیول(46/12)، و هیدروکربن های آلیفاتیک غالب شامل هگزاتری (58/22)و1نونادکان(59/15)،تری کوزان(80/18)ومقادیرکمتری ازاکتادکان،هپتاکوزان،پنتاکوزان و اکوزان و استرهای الیفاتیک شامل گرانیل استات،لینالیل استات وترکبیات دیگری شامل یوگنول و نرول می باشد.
در مورد اسانس شمعداني عطري ، بالابودن ميزان لينالول ،عدم وجود 2- فنيل اتانل و بالابودن ميزان سيترونيل فورمات و ژرانيول فورمات نسبت به اسانس گل محمدی است. در قسمت دوم این تحقیق، چهار غلظت مختلف (1،10،100،1000میکرولیتر ) از اسانس ساقه ،سرشاخه گلداروبرگ شمعدانی عطری وگل محمدی تهیه شد و فعالیت آنتی اکسیدانی هر یک ، با استفاده از روش تعیین گردید. نتایج نشان داد که درصد بازدارندگی اسانس گیاه با زیاد شدن میزان غلظت، افزایش یافته است. همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی با محتوای فنلی رابطه مستقیم دارد و عصاره‌های برگ این گیاهان می‌توانند جایگزین مناسب برای آنتی اکسیدان‌های سنتزی باشند