زمینه و هدف: بیماری دیابت یکی از رایج ترین بیماریهای غدد درون ریز میباشد. امروزه مطالعه بر روی اثرات ضد دیابتی گیاهان
دارویی روبه افزایش است. در طب سنتي ايران و بسياري كشورها گياه هندوانه ابوجهل در درمان بيماري هاي مختلف از جمله ديابت كاربرددارد. متفورمین دارویی پر مصرف در کنترل قندخون بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 به شمار می رود. این مطالعه به منظور مقایسه تاثیر پودر میوه هندوانه ابوجهل با متفورمین بر میزان گلوکز خون رت های نر دیابتی شده با استرپتوزوسین انجام شد.
مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی تعداد 32 موش‌ صحرایی نر بالغ در محدوده وزنی 250 - 300 گرم استفاده شد. 8 موش به عنوان کنترل منفی در نظر گرفته شدند.24 موش صحرایی دیگر پس از تزریق داخل صفاقی kg mg/ 60 استرپتوزوسین( دو بار به فاصله 48 ساعت تکرار ) سه روز پس از شروع مطالعه و بعد از حصول از دیابتی شدن به سه گروه 8 تایی شامل: کنترل مثبت، تحت درمان با متفورمین (گروه شاهد) و تحت درمان با پودر میوه هندوانه ابوجهل (گروه آزمایش) تقسیم شدند. تجویز دارو و گیاه با استفاده از گاواژ و به طور روزانه برای 6 هفته صورت گرفت. در گروه کنترل مثبت نیز از بافر سیترات سدیم استفاده شد. قبل از اولین دوز و بعد از آخرین دوزو روز های 28،14،3،0و 42 گلوکز خون پس از 12 ساعت محرومیت از دریافت غذا از طریق ورید دم اندازه گیری شد. اندازه گيري گلوکز خون با روش گلوکز اکسيداز و با استفاده از گلوکومتر انجام شد و اندازه گیری انسولین نیز به روش ایمونو شیمی و با دستگاه الایزا و با کیت مربوطه انجام شد.
یافته ها: این مطالعه نشان داد گروه دریافت کننده متفورمین وهندوانه ابوجهل در روز 14 ، تفاوت معنی داری در کاهش گلوکز خون نسبت به گروه کنترل مثبت داشتند(05/0p<). اما میزان کاهش گلوکز در روز 42 نسبت به روز 3 در گروه هندوانه ابوجهل نسبت به گروه متفورمین بیشتر است که موید عملکرد بیشتر ابوجهل در کاهش گلوکز با افزایش زمان نسبت به متفورمین است.
نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که هندوانه ابوجهل در مقایسه با متفورمین به میزان بیشتری می تواند در کنترل میزان گلوکز خون تاثیر گذار باشد اما توصیه می شود برای یافتن دوز مناسب و بی خطر و هم چنین بررسی عوارض جانبی احتمالی ، مطالعات گسترده تری انجام شود.