الگوى شهر در ايران، در حقيقت رشد بادكنكى بوده است كه نه از سر قاعده و يا تكوين اصول شهروندى و بلوغ شهرمدارى صورت گرفته كه در نتيجه چاههاى مسجد سليمان و گسترش آن يك شبه ره صد ساله رفته است و انبوهى از چهارراه و چراغ برق و مغازه و خانه را يك جاگرد آورد. هر چند چنين رشدى از سر فرهنگ شهروندى و اصول شهرسازى نباشد اما نصفه و نيمه، همچنان بقاى خود را حفظ كرده است. اما بخش دردناك و هميشه همراه شهرهاى ايران، سايه معلول و دردسر آفرينى به نام زاغه نشينى، كپرنشينى، آلونك ها و حاشيه نشين ها بوده اند كه چون بختكى، از يك سو محصول فضولات پالايش نشده اقتصاد نامتوازن شهرى و فرهنگ فقر و از سوى ديگر خود صادر كننده ناهنجارى ها و كژ مدارى هاى رفتارى به دايه دوست نداشتنى شان، يعنى شهرها و شهرى ها هستند. زاهدان تنها شهر ايران است كه شكل گيري اش از نظام پيدايش زندگي شهري اين سرزمين پيروي نمي كند، يعني نه در پيشينه اش شهري بوده كه شهر تازه بر آن بنا شود و نه آب و كشتزار و زمين مناسبي داشته كه مردماني آنجا را آراسته و مهياي زندگي بيابند وموطن و وطن خويش قرارش دهند. به همين دلايل زاهدان از شهرهاي سياسي ايران است؛ شهري كه بنا به ضرورت سياسي و نه بر مبناي قالب و قاعده تولد شهرها، بنا شده است. مقاله حاضر تحت عنوان اصول پیگیری از جرایم درفرایند طراحی شهری از طریق طراحی محیطی درسطح شهرزاهدان بدنبال این موضوع است که زاهدان با هويت چندپاره و فرهنگهاي گوناگوني كه در بطن خود پرورده، نياز به سياستگذاري واحد، مبتني بر آسيب شناسي بومي از سرتأمل و شناخت دارد. و تنها راه نجات اين شهر شناخت و سهم بندي اقشار مختلف اجتماعي ساكن درسطح شهر و ارائه خدمات فرهنگي و اجتماعي متناسب با سهم هاي به دست آمده، وهمچنین ضمن تفكيك نظام شهروندي شهر، زمينه اعتماد اقشار بومي ساكن را به سياستگذاري حكومت مركزي فراهم مي كند و نيز تعارض دروني وخفته در لايه هاي پنهان شهر را به نظم و آرامش فرامي خواند.