مقدمه: تمامي فرهنگ ها تاريخچه طولاني از طب سنتي دارند که شامل چگونگي استفاده و بهره وري از گياهان مفيد است. داروشناسي بومي مربوط به هر فرهنگ، روش ارزشمندي را براي يافتن گياهان دارويي جديد است. این پژوهش به هدف بررسی اهمیت خانواده نعناعیان به عنوان منبع داروی گیاهی، جایگاه ارزش گونه های مورد استفاده این تیره و کاربرد های آن ها در شهرستان مبارکه اجرا شد.
مواد و روش ها: از روش پرسشنامه ای و نمونه گیری در بيش از یک درصد از خانواده های شهرستان اجرا (23550) شاخص هاي تناوب استناد به استفاده ((Frequency of Citation of Use=FC ، ارزش استفاده (Use Value=UV) و ارزش خانواده ( Family Use Value=FUV) گياهان دارويي مورد استفاده، از خانواده نعناعیان ارزيابي شد. گياهان دارويي مورد استفاده از این تیره که قابليت جمع آوري در شهرستان داشتند ثبت گرديدند.
بحث: بررسي ها نشان داد 8 گونه گياهي مورد استفاده در طب سنتي منطقه اجرا (با حداقل 3 استناد از کاربرد مشترک) از خانواده نعناعیان قابليت جمع آوري داشتند. نعنا (Mentha spicata)، بيشترين تناوب استناد به استفاده (FC) را داشت. آويشن (Thymus daenensis) بيشترين ارزش (UV) را در بين گونه های گياهان این خانواده داشت. نعنا (Mentha spicata)، آویشن (daensis‏ ‏Thymus)، پونه (Menta pulegium) و بادرنجبویه(Melissa officinalis) بیشترین کاربرد را برای رفع مشکلات گوارشی داشتند. مریم گلی (Salvia nemorosa) جهت آفت دهان مورد استفاده قرار می گفت و از رزماری(Rosmarinus officinalis) جهت تسکین درد مفاصل استفاده می شد. گونه های اسطوخودوس (Lavandula angustifolia) و ریحان(Ocimum basilicum) کاربرد آرامبخشی داشتند.
نتيجه گيري: بررسی ها نشان داد خانواده نعناعیان از اهمیت ویژه ای در فرهنگ دانش بومی داروهای گیاهی در شهرستان محل اجرا داشت و عمده کاربرد گونه های این خانواده جهت رفع مشکلات گوارشی بود. البته استقبال فراوان از گونه های این خانواده بدلیل مشکلات گوارشی، بررسی علت این مشکلات گوارشی در تحقیقات دیگر کاملاً محسوس بود.