جامعه¬شناسی ادبیات، یکی از شاخه¬های جامعه¬شناسی است که به مطالعه و بررسی در محتوای ادبیات به عنوان «هنر کلام» و شناخت جوهر اجتماعی آن می¬پردازد؛ زیرا آثار ادبی، به طور نا محسوس، تصویر هنرمندانه از واقعیت¬های اجتماعی هر جامعه¬ای را نشان می¬دهند و با تحلیل و بررسی جامعه¬شناسانۀ این آثار، می¬توان تا حدّ قابل توجهی به وضعیت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و هنری هر جامعه، آگاهی پیدا کرد. در پژوهش پیش رو که به روش تحلیلی-توصیفی انجام گرفته است، اشعار خاقانی شروانی، به عنوان یکی از نمایندگان شاعران مکتب ارّان، از دیدگاه نقد مسائل فرهنگی و هنری جامعه، مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، مضامین هنری و فرهنگی جامعه که مورد نقد خاقانی قرار گرفته¬اند، استخراج و مورد تحلیل واقع شده است. هدف آن است تا با تحلیل متن ادبی منتخب و نشان دادن ظرفیت آن در به تصویر کشیدن انتقادهای فرهنگی و هنری، شناخت درستی از زیرساختارهای اجتماعی و فکری دوران شاعر و گفتمان¬های فرهنگی رایج در آن روزگار ارائه گردد. نتایج این پژوهش، جامعۀ دوران شاعر را جامعه¬ای بحران¬زده و گسسته از نظر فرهنگی و هنری و دارای فرهنگی ایستا نشان می¬دهد.