به منظور بررسي توانايي تثبيت نيتروژن سويه هاي بومي همزيست نخود(Cicer arietinum L.) آزمايشي در شرايط مزرعه انجام شد. ارقام آي.ال.سي.482 و كاكا به صورت تلقيح شده با 5 سويه بومي و يك سويه خارجي از ايكاردا و نيز بدون تلقيح (شاهد) و بدون تلقيح با دريافت 120 كيلوگرم نيتروژن در هكتار (شاهد نيتروژن) مقايسه شدند. تاثير سويه ها بر مقدار نيتروژن بخش هوايي، ماده خشك بخش هوايي و كارآيي همزيستي تا مرحله گلدهي و نيز اثرات آن بر عملكرد بيولوژيك و دانه در مرحله رسيدگي كامل، معني دارنبود، اگرچه اين تاثيرات براي بعضي سويه ها مانند سويه 27 چشمگير بود. با اين وجود اثرات متقابل تلقيح و رقم تنها در مورد عملكرد دانه معني دار بود (05/0 < p) و تيمارهاي رقم كاكا با هر يك از سويه هاي 34 و 27، افزايش معني داري نسبت به شاهد نيتروژن نشان دادند. بنابراين به نظرمي رسد توانايي ها و قابليت هاي سودمندي در نژادهاي بومي باكتري هاي همزيست نخود وجود دارد كه لازم است در سطح گسترده تري مورد شناسايي و ارزيابي قرار گيرد